SCHOUWEN-DUIVELAND: ZEELAND OP Z'N MOOIST

zeeland, schouwen-duiveland, zierikzee, brouwershaven, bruinisse, zeehonden, restauranttips zeeland, watersnoodmuseum,

Dat je nooit ver moet reizen om te genieten, is een feit. Neem nu Zeeland, op slechts anderhalf uur rijden vanuit Brussel kom je in een wereld waar zon, water en wind het voor het zeggen hebben. Het mooiste Zeeuwse eiland is ongetwijfeld Schouwen-Duiveland dat een lange en bewogen geschiedenis met zich meedraagt. Er is natuur in overvloed, stadjes die smeken om te ontdekken, er zijn wijngaarden en je kan er heerlijk eten. En zeg daar als echte Belg maar eens neen tegen. Het beste tijdstip? Buiten het seizoen!

De Plompe Toren in Koudekerke, met uitzicht op oude turfsteekputten.

Plompe Toren. 'In Zeeland volgt er pas een weerswaarschuwing als er géén wind is,' lacht de wachter van de Plompe Toren in Koudekerke. De wind giert ons om de oren boven op het 23m hoge monument, maar geen paniek dus. Het uitzicht is alvast geweldig. Aan de ene kant zien we oude turfsteekputten, een drasland dat enorm veel watervogels aantrekt. Aan de andere kant overzien we de Oosterschelde van de Deltawerken tot de Zeelandbrug met ergens tussenin de Dikke Toren van Zierikzee. De Plompe Toren, gebouwd in 1468, is al wat overblijft van het door de Oosterschelde verzwolgen Coudekerk. Wat restte van het dorp en de kerk werd gesloopt, enkel de toren bleef overeind en kreeg een tweede leven als baken voor de scheepvaart.

Natuur is er op Schouwen-Duiveland volop.

Vandaag staat dit unieke monument onder toezicht van de Vereniging Natuurmonumenten. En natuur is er op Schouwen-Duiveland in overvloed. Op de terugweg naar Renesse fiets ik door het mooie achterland waar het krioelt van de (water-) vogels. Letterlijk elke plas wordt ingenomen door bergeenden, smienten, kluten... Scholeksters vliegen luid roepend over, een verdwaalde lepelaar onttrekt zich wat verschrikt aan de zwaartekracht. Af en toe krijgt een stevige zijwind me te pakken, maar geen paniek. Zolang er wind is, is alles ok in Schouwen-Duiveland. In de duinen bij Renesse is het stevig klimmen. Wie zei alweer dat Nederland plat zo plat als een pannenkoek is?

"In Zeeland volgt er pas een weerswaarschuwing als er geen wind is."

Zierikzee: Oude Haven (b) - Sint-Jacobshofje (o).

Zierikzee. Zierikzee is geen onbekende voor me. Toen ik zo'n jaar geleden voor het eerst door de Noordhavenpoort de stad kwam binnenrijden, leek het of een vergeelde postkaart tot leven kwam. Zierikzee verkreeg in de 13^e eeuw stadsrechten, werd meermaals belegerd en had af te rekenen met zware stadsbranden. Vooral in de Tachtigjarige Oorlog was het een strategisch belangrijke plek. Toen de Geuzen de stad innamen werden ze door de Spanjaarden verdreven. Stille getuigen uit deze periode zijn de beeltenissen van Karel V en zijn zoon Philips II hoog op de gevel van het voormalige stadhuis. Mijn stadswandeling wordt een echte monumentenmarathon. Zierikzee telt er maar liefst 568 waarvan de meest opvallende de goed bewaarde middeleeuwse stadpoorten.

Zierikzee: De Dikke Toren (b) - Nieuwe Kerk (o).

Ik begin mijn stadswandeling bij de deels gedempte Oude Haven, waar historische boten liggen aangemeerd. Ze wordt geflankeerd door statige patriciërshuizen, waarvan de rijkdom van Zierikzee valt af te lezen. Vooral zout, visserij en meekrapteelt (plantje met rode kleurstof/ alizarine), brachten welvaart. Een eind verder sta ik bij de 15e eeuwse Gasthuiskerk die ooit onderdak bood aan armen en behoeftige zieken. Ernaast deed het 16e eeuwse Gravensteen nog tot 1923 dienst als gevangenis. Eén van de meest in het oog springende monumenten is het flamboyante 16e eeuwse stadhuis in de Meelstraat. Het werd tegelijk als stadhuis, vleeshal, rechtbank en stadswaag gebruikt. Nog in de Meelstraat is Huis de Haene, de oudste particuliere woning van de stad, gebouwd in Brugse stijl. In schril contrast met deze grandeur staat het charmante Sint-Jacobshof, de voormalige visafslag. Ik rond m'n stadswandeling af bij een monument dat al sinds eeuwen het stadssilhouet domineert: de 15e eeuwse Dikke Toren. Ooit maakte deze toren deel uit van de gotische Sint-Lievenskerk die in 1832 volledig afbrandde en waarvan de fundamenten nog zichtbaar zijn. In de plaats kwam, althans volgens sommige inwoners, de megalomane, neoclassicistische Nieuwe Kerk die veel weg heeft van een Griekse tempel.

"Mijn stadswandeling wordt een echte monumentenmarathon, Zierikzee telt er maar liefst 568."

Het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk werd gebouwd uit 4 caissons uit WO II.

En toen braken de dijken. Dat de grote overstromingen nog diep in het Schouwen-Duivelandse geheugen zitten, mag niet verbazen. De fatale stormvloed van 1953 sloeg niet alleen een bres in de dijken, maar ook in het vertrouwen van de bevolking. Bij het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk word ik opgewacht door Jaap, een man die mee aan de basis van het museum lag. Hij is een van de weinig nog levende getuigen van de watersnoodramp en wordt af en toe emotioneel wanneer hij z'n verhaal vertelt. 'In 1937 waarschuwde waterstaatingenieur Johan van Veen al voor overstromingen als in 1953,' zegt hij. 'Maar het was taboe en er werd geen gevolg aan gegeven.' Het museum valt meteen op door z'n vreemde constructie die aan een gigantische bunker doet denken. Jaap verduidelijkt.

Watersnoodmuseum, Ouwerkerk.

'Het museum is samengesteld uit vier betonnen caissons die in WOII gemaakt werden voor de Mulberryhavens tijdens de landing in Normandië. De caissons op overschot werden aangekocht om de dijken hier te dichten.' Binnen wandel ik ongemerkt van de ene caisson in de andere. Het is een leerrijk en tegelijk triest parcours dat gedetailleerd vertelt over de fatale stormvloed die Zeeland in februari 1953 teisterde. 'Alles zat tegen,' zegt Jaap. 'De dijken waren aan de binnenkant te laag, het was vloed, springtij én de storm hield meer dan 30 uur aan, wat heel ongewoon is.' Land, steden en hele dorpen stonden in geen tijd metershoog onder water. Meer dan 1830 mensen overleefdden de ramp niet, vele woningen gingen verloren. Wat het museum zo boeiend maakt, is dat het focust op de mens in het hele verhaal. Ik lees, zie en hoor getuigenissen van o.a. overlevenden en hulpverleners. Tot slot kijkt het museum vooruit op de grote uitdagingen van de toekomst: klimaat en stijgende zeespiegel. Een probleem dat Nederland, meer dan welk ander land, aanbelangt.

"Alles zat tegen in 1953: de dijken waren aan de binnenkant te laag, het was vloed, springtij én de storm hield meer dan 30 uur aan."

Brouwershaven: voormalig stadhuis (b) en Havenkanaal (o).

Brouwershaven. De uit de kluiten gewassen Nicolaaskerk is best wat oversized voor het bescheiden Brouwershaven. Een miniversie van Foucaults slinger pendelt onverstoorbaar in een hoek van deze titaan waarvan de omvang extra geaccentueerd wordt door torenhoge glasramen. Het sobere interieur wordt opgevuld door een elegante roccoco preekstoel, wat oude grafstenen, enkele kaarsenkronen en een avondmaaltafel met banken. Het kerkorgel uit 1557 is één van de oudste van Nederland en werkt nog perfect. De trots van Brouwershaven mag dan wat oversized zijn, het zegt veel over de welvaart die het stadje bij het Grevelingenmeer kende. In 1403 werd Brouwershaven een smalstad en kreeg stadsrechten. Ze lag toen op een drukke zeevaartroute die met de tijd verzandde. Visserij, zout, handel en tax op goederen brachten geld in het laatje, genoeg om in de 15e eeuw een joekel van een kerk te bouwen.

Bouwershaven: stadswapen op het voormalige stadhuis.

En toen bleek de stadskas afgeroomd. Er werd tax op bier geheven om de torenhoge onderhoudskosten van de grote Nicolaas te financieren. Vandaag wordt er zelfs een Nicolaas Tripelbier gebrouwen, als eerbetoon aan deze heilige én alle havenstedelingen. Brouwershaven doet zijn naam dus alle eer aan. Een andere stille getuige van de welvaart is het voormalige stadhuis in Vlaamse Renaissancestijl waarvan de zolder ooit nog dienst deed als gevangenis. Samen met o.a. het deels gedempte Havenkanaal maken de Nicolaaskerk en het oude stadhuis deel uit van een beschermd stadsgezicht. Doe daar nog de gezellige terrasjes op de Markt bij, een Nicolaas Tripel en je hebt een plek waar je urenlang wil blijven hangen.

"Toen de stadskas bleek afgeroomd werd er tax op bier geheven om de torenhoge onderhoudskosten van de grote Nicolaas te financieren."

Ganzen en paarden grazen op het eiland Dwars in de Weg.

Rondje Grevelingenmeer. Bij het Havenkanaal in Brouwershaven gaan we aan boord van schipper Iman's boot. Via de jachthaven varen we het Grevelingenmeer op, het grootste zoutwatermeer van Europa. Het 140km2 grote blauwe meer wordt aan een kant van de zee afgesloten door de Brouwersdam, aan de andere kant door de Grevelingendam. Behalve dat er lekkere Zeeuwse oesters worden gekweekt, is het een populaire bestemming voor watersporters. 'Het water is relatief ondiep, maar heeft enkele verraderlijke diepe stroomgaten tot wel 35m diep,' vertelt Iman. 'Overmoedige duikers komen er wel eens in de problemen, met soms fatale afloop.'

Zeehonden spotten op het Grevelingenmeer.

Op een eiland met de vreemde naam 'Dwars in de Weg' grazen niet alleen ganzen, maar ook paarden. 'Grote delen van het meer zijn beschermd natuurgebied,' vertelt Iman. 'De paarden houden de begroeiing van het eiland onder controle.' We zien veel watervogels. Plots duikt een zeehond op bij de boot en verdwijnt weer even snel. 'Het zijn erg nieuwsgierige beestjes,' weet Iman. 'Als er één zeehond zit, zitten er vast meer.' En gelijk heeft hij. Een eind verder liggen een twintgtal exemplaren relaxt te zonnen op een piepklein eiland. Wanneer ik mijn fototoestel bovenhaal, poseren ze als echte diva's. Eentje ligt op z'n kant en wappert met z'n zijvin, alsof hij ons uitwuift. Net op het moment dat we aanstalten maken om verder te varen. Toeval natuurlijk, maar het is best grappig. De wind is intussen gaan liggen, hoog tijd dus om Schouwen-Duiveland discreet te verlaten.

Info over Schouwen-Duiveland: www.opschouwenduiveland.nl

Lees ook: Wijnhoeve De Kleine Schorre, Dreischor.

SCHOUWEN-DUIVELAND PRAKTISCH:

OVERNACHTEN:

Romantik Hotel Mondragon. Uiterst stijl- en sfeervol hotel in de Oude Haven van Zierikzee. Chique cocktailbar 'Eleven' en gastronomisch restaurant 'Cristó' waar jong keukentalent Jeffrey Buijl in de potten roert. Info en reserveren: www.mondragon.nl

Hotel Bru. Gezellig hotel op wandelafstand van de haven van Bruinisse. Veertien sfeervol ingerichte kamers met alle comfort. Verzorgd en uitgebreid buffetontbijt inbegrepen. Het hotel heeft in een naastliggend pand nog een restaurant 'Petit Kitchen & Bar waar je terecht kan voor zowel lunch en diner. Info en reserveren: www.hotelbru.nl

UIT ETEN:

Restaurant De Heerenkeet in Kerkwerve serveert lunch en diner van een portie kibbeling tot een viergangen Oosterscheldekreeftmenu. Vlees- en visgerechten met verse, hoogwaardige ingrediënten. Uitgebreide kaart met dagverse schelp- en schaaldieren en aangepaste wijnen. Mooi gelegen locatie met een prachtig uitzicht op de Oosterschelde. Website: deheerenkeet.nl

Restaurant BRU 17. Toen Niels en Maria in 2012 hun visrestaurant/winkel begonnen op de Havenkade in Bruinisse, hadden ze totaal geen ervaring in de horeca. Vandaag runt het koppel één van de beste en drukst bezochte restaurants op Schouwen-Duiveland. Het koppel serveert enkel vis, schaaldieren, mosselen en oesters uit de Noordzee. Een favoriet visrestaurant bij onze zuiderburen had ik al, nu heb ik er ook eentje bij de noorderburen. Warm aanbevolen! Website: www.bru17.nl

Restaurant Cristó Culinair genieten op hoog niveau! Aan het hoofd van restaurant Cristó staat aanstormend talent Jeffrey Buijl (23) die nog finalist was van de Bocuse d’Or. De jonge chef volgde koksschool in Middelburg en liep stage bij o.a. Herman den Blijker en sterrenchef François Geurds in Rotterdam. De filosofie van Cristó: op Franse leest geschoeide gerechten gelinkt aan het verleden van Zierikzee én al het beste uit de Zeeuwse Delta. Zo hebben alle gerechten óf een link met Baskenland, de geboortestreek van Mondragón, óf Schouwen-Duivenland zelf. Website: www.mondragon.nl/cristo