GOING WILD: DE VELUWE

Een jager ben ik zeker niet, noch op mannen, noch op dieren. Toch laat ik me verleiden tot een viertal dagen Veluwe in volle jachtseizoen. Toegegeven: ik lust graag wild. Ik ben dan ook erg blij dat ik eindelijk van een neutrale bosbeheerder een klare uitleg krijg waarom jagen echt wel noodzakelijk is om het broze evenwicht te behouden tussen fauna en flora. Dus trek ik mijn beste laarzen aan en duik vol goesting de Veluwse natuur in voor een gastronomische vierdaagse.

Hotel-restaurant Dennenheuvel.

Nederland heeft een goeie reputatie als het over jacht gaat, er zijn veel regels en die worden streng gecontroleerd. Culinair gezien is de herfst natuurlijk hét seizoen waarop de Veluwnaars hun beste gastronomische beentje voorzetten. Je kan dan zowat overal wild eten. Bij aankomst mag ik al meteen mijn voeten onder tafel schuiven in Brasserie Lounge Floor, een hip ingericht restaurant middenin het bos aan de rand van het Veluwse Epe. Niets gezelliger dan je voeten opwarmen na een lange wandeling of fietstocht aan twee knetterende haarden. Miranda van Uden, een ondernemende dame, baat samen met haar man, ook het smaakvolle hotel Dennenheuvel uit waar ik slaap.

Brasserie Lounge Floor.

‘Dit is een stukje vergeten Veluwe’, zegt ze. ‘Gasten vragen me vaak hoe ver ze nog moeten rijden naar de Veluwe.’ Ze lacht. ‘Geloof me, we zitten er middenin. En al is het een bijzonder populaire bestemming voor Nederlanders, veel Vlamingen moeten het nog ontdekken.’ Gek want je kan hier overal ontzettend lekker eten. Het restaurant ligt in een oase van rust, buiten staan grote tafels zelfgekweekte biologische kruiden. Op het menu staat o.a. wild, what else? Maar ook de rest van de gerechten zijn puur natuur: onder de grond gerookte biet, zalm klaargemaakt op de Afrikaanse braai, bakpaté in de oven en heel veel slaatjes. Een goeie aftrap voor het natuurbad waarin ik me de vier volgende dagen onderdompel.

"Al is de Veluwe een populaire bestemming voor Nederlanders, veel Vlamingen moeten het nog ontdekken."

Wild: van het bos naar het bord.

Van het bos naar je bord. Jan Lowin en Marlies Ijzerman van ‘Wildproeverij’ kregen na een reis door de jungle in Maleisië, waar ze samen met de locals hun eigen eten moesten jagen, een briljant idee. Vanaf 2015 bieden ze diezelfde totaalervaring aan in de Veluwe, een natuurgebied van zo’n 91.200 ha, het grootste aaneengesloten natuurgebied in Europa, met prachtige parken zoals o.a. de Hoge Veluwe (5400 ha) en Veluwezoom (5000ha). De bedoeling is om inzicht te creëren hoe wild op je bord terecht komt. We trekken dus de natuur in waar iemand van bosbeheer uitlegt waarom jacht absoluut noodzakelijk is als je het ecosysteem wil vrijwaren. Het wild neemt elk jaar toe waardoor er overgrazing ontstaat en de verjonging van het bos stopt. Everzwijnen die met hun neus in de bodem wroeten zorgen dat elke vorm van bosvernieuwing al in de kiem gesmoord wordt. Jonge boompjes en lage planten moeten het vooral ontgelden. Het woud waarin we wandelen is aangeplant -zoals de meeste bossen in Nederland- en is 88 jaar oud. Als de bosverjonging stagneert verdwijnt het volledig binnen maximaal 20 à 30 jaar. Iets wat ten alle tijden moet vermeden worden.

Het wildbestand in de Veluwe neemt elk jaar toe.

Bovendien is er slechts voedsel voor een vierde van het wildbestand. Het aantal edel- en damherten swingt de pan uit. En net zoals in België barst de everzwijnenpopulatie uit z’n voegen. Wil men de Veluwe gezond houden dan moet er driekwart van de 10.000 everzwijnen die er momenteel rondlopen bejaagd worden. Omdat er niet genoeg voedsel is voor al die dieren, zou de rest anders van honger sterven, zeker dit jaar omdat er bijna geen beukennootjes en eikels zijn, het lievelingseten van de everzwijnen. Als ze geen eten meer in het bos vinden gaan ze het elders zoeken, in de stad en bij de boeren. En geloof me, je wil niet in de weg lopen van een uitgehongerd everzwijn. Het is een trieste waarheid, maar ofwel laat je de natuur zijn gang gaan en sterven er massaal dieren van de honger, ofwel ga je gericht jagen en probeer je het broze evenwicht tussen fauna en flora te herstellen. En dat gebeurt in de Veluwe enkel door mensen met een jachtdiploma en een vergunning. Trofeeënjacht bestaat hier gelukkig niet.

"Als de bosverjonging stagneert, verdwijnt het volledig binnen maximaal 20 à 30 jaar. Iets wat ten alle tijden moet vermeden worden."

Barbecue bij Wildproeverij.

Een wildbarbecue. We gaan met zweethonden op zoek naar een aangeschoten everzwijn, krijgen uitleg over de regels bij de jacht, de bomen en planten. Onze gids organiseert ook yogalessen in het Veluwse bos. De rust van de natuur opzoeken voor yoga wordt steeds populairder en in de herfst krijg je er nog prachtige kleuren bovenop. Terug in de jachthut laat Herman Ter Weele, een van de 10 meesterslagers die Nederland heeft, zien waarom hij een meester wordt genoemd. Hij is gespecialiseerd in wild en prepareert de lekkerste stukjes ree voor straks op de barbecue. We starten met plakken balkenbraai, een wildpapje zeg maar dat in gegrilde schijven wordt opgediend, bloedworst, bakpaté en ook wildgehaktballetjes. De beste stukken zoals de filets worden als apotheose voor het laatst bewaard. Lokaal bier van het Epe biercollectief en een paar goeie Spaanse wijnen maken het nóg gezelliger rond het vuur in dit originele outdoor wildrestaurant.

"De rust van de natuur opzoeken voor yoga wordt steeds populairder en in de herfst krijg je er nog prachtige kleuren bovenop."

Kasteel Staverden.

Geen Heineken, wel bier! De Nederlanders mogen dan het flets smakende Heineken produceren, ze maken ook steeds meer goeie biertjes. Zo zijn er behalve twee lekkere trappistbieren ook meer en meer microbrouwerijen aan het werk. Een van hen, De Uddelaer, zit op een van de mooiste plekken in Nederland om bier te brouwen en aan de man te brengen: het koetshuis van het Kasteel Staverden. Jacques Brinkman, voormalig wereld- en olympisch kampioen hokey, richtte het samen met zijn oom op in 2015. Ze produceren 8 bieren waaronder hun sportbier mét collageen. ‘Nee het doet niets tegen rimpels’, lacht hij. Het is een ongezoet sportdrankje dat uiteraard naar bier smaakt, maar wel zonder alcohol. Er blijkt een grote markt voor te zijn. ‘Er is heel lang nagedacht over de recepten. Het water van de Veluwe is bijzonder zacht en het klein beetje gerst dat we aan al onze bieren toevoegen bepaalt de typische Uddelaersmaak.’ De proeverij overtuigt mij en twee andere Belgen meteen. Na de degustatie drink ik nog een koffie in Brasserie Staverden in hetzelfde kasteelpark, want hun terras is verkozen tot beste terras van Nederland.

"De Nederlanders mogen dan het flets smakende Heineken produceren, ze maken ook steeds meer goeie biertjes."

Natuurhotel-restaurant 'Witte Berken'.

Wild van wild. De Nederlanders maakten sinds enige tijd een stevige inhaalbeweging op gastronomisch vlak. Ze hebben intussen meer sterrenrestaurants dan wij en ook van wild serveren hebben ze duidelijk kaas gegeten! Middenin het bos, aan de rand van Epe ligt het natuurhotel Witte Berken, met een restaurant dat slechts enkele maanden na de opening al naam heeft gemaakt. En vermits ik wild van wild ben laat ik me ook hier verrassen met een typisch herfstmenu: een carpaccio van hert en als hoofdgerecht een everzwijn rack. ‘Al stammen we af van jagers en zitten we volop in het wildseizoen, je kan bij ons ook vegetarische keuzes vinden,’ lacht Margreet, een geboren gastvrouw. Ze woonde samen met haar man Jan lange tijd in België en wilde een B&B openen in Oostenrijk, maar het lot besliste er anders over. Ze kwamen terecht in deze prachtige villa aan de zuidkant van de Veluwe, ver weg van alle drukte. Hun kamers zijn top en de rust is er zalig. Een adresje om te onthouden.

"Middenin het bos ligt het natuurhotel Witte Berken, met een restaurant dat slechts enkele maanden na de opening al naam heeft gemaakt."

Een oase van rust.

Aardhuispark, waar bomen praten. Paleis Het Loo in Apeldoorn, gebouwd in de 17^de eeuw, was tot in 1975 de zomerresidentie van Nederlandse stadhouders en koningen. En al is het een vereenvoudigde versie van Versailles, Willem van Oranje was megatrots op de koningsfontein die hoger spoot dan z’n tweelingbroertje in Versailles. Jawel, het ‘wie heeft de grootste’ syndroom speelde zelfs tussen koningen. In 1984 werd het uiteindelijk een nationaal museum, dat jammer genoeg nét nu gerestaureerd wordt. Kroondomein Het Loo beslaat zo’n 10.350 ha, voornamelijk bossen. Ik heb een afspraak aan het Aardhuis met een natuurgids. Het werd gebouwd in 1861 door Willem III voor militaire bijeenkomsten. Later liet prins Hendrik er wild los en werd het de koninklijke jachtchalet.

De Veluwe: the place to be om edelherten te spotten.

De gids kwam hier al als klein meisje en kent elke boom. Volgens haar communiceren de bomen van dezelfde familie met mekaar. Als er bv. teveel rupsen zijn zenden ze een geur uit die sluipwespen aantrekt die in geen tijd komaf maken met de rupsen. Als een boom wordt omgezaagd zal de boom ernaast zijn wortels delen om de afgezaagde boom terug leven in te blazen. Ze zorgen dus niet alleen voor zichzelf maar ook voor mekaar. Het leuke aan dit domein is dat je er bijna altijd damherten of edelherten ziet. Veel heeft te maken met het feit dat wanneer er voedseltekort is, ze hen een beetje bijvoeren. Dat helpt uiteraard om ze in de buurt te houden. De wandelroute is slechts 3 km, maar er is ook een wildobservatiepost. En ja hoor: bingo!

"Willem van Oranje was megatrots op de koningsfontein die hoger spoot dan z’n tweelingbroertje in Versailles."

Gastronomisch tafelen in De Echoput.

Een culinair orgasme. Er zijn enkele heerlijke logeerplekjes in de Veluwe, zoals het 5 sterren designhotel de Echoput in Hoog-Soeren, dat middenin het Kroondomein Het Loo ligt, het grootste wildgebied van het land. ’En dat is een privilege,’ vertelt Peter Klosse, de eigenaar, me. ‘De koning, Willem Alexander, heeft me ooit lachend gevraagd hoe ik dat voor mekaar gekregen heb,’ zegt hij. Hij werd geboren in een huisje aan de overkant. Zijn ouders begonnen in 1955 een theesalon vooraan het huidige hotel. De naam komt van een 56m diepe put op het terrein met een uitgesproken echo, die al snel een toeristische attractie werd. Het theehuisje werd een restaurant waar Peter’s vader zich specialiseerde in wild. In 1967 kreeg het een eerste Michelinster, een van de eerste van het land. Zo vader zo zoon, want Peter, alias de smaakprofessor, is gefascineerd door alles wat met gastronomie te maken heeft, maar vooral foodpairing.

Mistige zonsopgang op de Veluwse heide.

Hij doet wetenschappelijk onderzoek naar het combineren van niet altijd voor de hand liggende smaken en is de grondlegger van de nieuwe smaaktheorie, waar hij enkele boeken over schreef. Dat proef ik in mijn bord, waar de gewaagde combinaties er letterlijk een culinair feest van maken. Zoals de houtduif met gefermenteerde bosbessen, koolrabi en paddenstoelen of tartaar van hertfilet met o.a. linzen en gepofte bataat. Of wat dacht je van ijs met bleekselder. Een culinair orgasme, telkens gepaird met de beste wijnen. Architecturaal vormt het hotel een verlengstuk van de natuur met grote glaspartijen. Een plek waar ik echt tot rust kom. ’s Ochtends ga ik op aanraden van Peter de zonsopgang bekijken in de heide vlakbij. Maar ik moet al snel opkrassen, want het hele gebied wordt afgezet omdat Koning Willem Alexander er met zijn gevolg komt jagen. Hopelijk voor hen trekt de mist snel op, want ik zie geen hand voor ogen. Ik maak me snel uit de voeten voor ik zelf een schietschijf word. Net voor ik vertrek burlt er een hert vlakbij, dat waarschijnlijk exact hetzelfde denkt.

"Theehuisje De Echoput werd een restaurant dat zich specialiseerde in wild. In 1967 kreeg het een eerste Michelinster, een van de eerste van het land."

Kröller-Müller Museum.

Zelfs de natuur is kunst in de Hoge Veluwe. Geen museum is mooier gelegen in Nederland dan het Kröller-Müller museum, te midden van 5400ha bos, zandverstuivingen en heide. Een perfecte symbiose van natuur, architectuur en kunst. Kröller-Müller heeft de op één na grootste Van Goghcollectie ter wereld en heeft de Veluwe en in het bijzonder de Hoge Veluwe op de kaart gezet. Je kan er bijna 90 schilderijen en 180 tekeningen van de beroemde schilder bewonderen. Ik zie een van mijn lievelingsschilderijen ‘Caféterras bij nacht’. Maar ook verschillende werken uit zijn donkere Nederlandse periode waaronder het meesterwerk de Aardappeleters en een prachtig portret van een boerenvrouw dat werkelijk een blijvende indruk op me maakt.

Kröller-Müller Museum.

Mevrouw Müller die een verwoed kunstliefhebber was, verzamelde ook werken van Picasso, Mondriaan en enkele beroemde impressionisten zoals Monet. Het museumpark met zo’n 160 beelden, klassiek tot uiterst hedendaags, is eveneens indrukwekkend. De Hoge Veluwe, dat vroeger het privé landgoed was van Anton Kröller en Helène Müller, is een prachtig en uniek natuurgebied waar ik met mijn gratis witte fiets doorheen peddel. En wat blijkt: de natuur zelf is hier ook een kunstwerk. Het is een van de beroemdste natuurparken van Nederland, dat dankzij het museum ook internationale faam geniet. Hier en daar staan er wildobservatieposten, maar om wild te zien moet je vroeg ‘s ochtends komen, voor de grote toestroom. Herten houden namelijk van rust en ik voel me bijzonder solidair met hen vandaag.

"Geen museum is mooier gelegen in Nederland dan Kröller-Müller, te midden van 5400ha bos, zandverstuivingen en heide."

Nagenieten in Trix en het Wijnmuseum

Een wild afscheid. In Arnhem, de grootste stad van Gelderland, neem ik afscheid van de Veluwe. Maar niet zonder nóg een keer van wild te genieten, in Trix dit keer, waar ik het bij gevogelte houd. In het perfecte herfstzonnetje op het terras eet ik een heerlijk fusiongerecht: wilde duif in een Thais getint soepje en gepekelde wilde eend met vijgen en lychees. Wie aan Nederland denkt, maakt niet meteen de associatie met wijn. Toch bezoek ik als afsluiter het wijnmuseum in Arnhem. De bedoeling is om bezoekers alles te leren over het maken van wijn en de geschiedenis van de wijnindustrie en dat allemaal in de kelders van Robbers & van den Hoogen (1842), een van de oudste wijnhuizen in Nederland. Ze hebben ook de grootste wijnbibliotheek van het land. Maar het leukste vind ik de shop en de hippe wijnbar. Na een rondleiding is het tijd voor een uitgebreide degustatie. Een totaalbeleving waar je goed gezind naar buiten stapt met sowieso een of meerdere lekkere flessen wijn onder je arm.

"De kelders van Robbers & van den Hoogenen zijn een totaalbeleving waar je goed gezind naar buiten stapt met sowieso een lekkere fles wijn onder je arm."

Info: www.visitveluwe.nl

Onze favoriete adresjes en activiteiten in de Veluwe:

ACTIVITEITEN:

Wildproeverij: Van het bos naar je bord: een wandeling door de Veluwse bossen, waar je ontdekt hoe het eten in je bord terecht komt en wat er allemaal aan vooraf gaat, met tenslotte een BBQ diner in het outdoor wildrestaurant en jachthut. wildproeverij.nl

Yoga in het bos: www.yogawandelingnederland.nl

Wijnmuseum Arnhem Robbers & van den Hoogen: Rondleiding in een van de oudste wijnkelders van Nederland, bezoek aan het wijnmuseum en de wijnbibliotheek, gevolgd door een degustatie in de hippe wijnbar: www.wijnmuseum.nl

HOTELS:

Dennenheuvel: Smaakvol ingericht vier sterrenhotel in Epe, omringd door bos, waar je ook excellent kan tafelen. www.dennenheuvel.nl

Echoput: Een vijsterren design hotel in Kroondomein Het Loo, met een jachtbar en een hemels gastronomisch jachtmenu: echoput.nl

RESTAURANTS:

Brasserie Lounge Floor: een mooi hip restaurant met een originele kaart middenin het Veluwse bos. brasseriefloor.nl

Witte Berken: Uitstekend restaurant waar je heerlijk wild kan eten. Het is ook een natuurhotel, waar je helemaal tot rust komt, in de bossen rond Epe. www.witteberken.nl

Trix de Menthenberg: Sinds jaren een begrip in Arnhem, gezellige ambiance, goeie keuken, met ook hier lekkere wildgerechten. restauranttrix.nl