 |
Mooie dingen waarderen vraagt soms tijd. Zoals de binnenstad van Le Havre, die Auguste Perret van scratch optrok nadat het door de geallieerden in 1944 werd platgebombardeerd. 'Stalingrad aan zee' volgens de ene, een meesterwerk volgens de andere. In 2005 kwam de kentering toen Unesco het opus magnum van de 'betonpoëet' op de Werelderfgoedlijst zette. Sindsdien lopen zelfs les Havrais weer met opgeheven hoofd door hun eigen stad. En daar hebben ze alle reden toe.
 |
| De havenmond van Le Havre met het MuMa op de voorgrond. |
Van Belarmato tot Perret. Een museum waarachter de schoorstenen van een thermo-elektrische centrale oprijzen, door de Havrais ludiek omgedoopt tot Venus en Mars: het is het eerste na Saint-Joseph du Havre dat de passagiers van de trans-Atlantische schepen zien als ze Le Havre binnenvaren. Het MuMa (Musée d'art moderne André Malraux) is een van de paradepaardjes van de stad en blinkt, net als het moderne Le Havre zelf, uit in transparantie. Na het Musée d'Orsay in Parijs bezit het MuMa de grootste collectie impressionistische kunst van Frankrijk. Schilders als Pissaro, Marquet, Dufy, de in Honfleur geboren Boudin en last but not least Claude Monet, zetten de Parijse beau monde, die vanaf halfweg de 19e eeuw grote sier maakte op de Haverse stranden, gretig op doek.
 |
 |
Het indrukwekkende stadhuis Le Havre.
|
Hún flamboyante badstad bestaat enkel nog op canvas en vergeelde oude postkaarten. Het Le Havre zoals dat halfweg de 16e eeuw door de Italiaanse architect Belarmato was aangelegd, werd op 5 en 6 september 1944 vrijwel helemaal platgegooid door geallieerde bombardementen. Ook van de statige belle-epoque villa's die er later werden rond gebouwd bleef slechts een figuurlijke handvol overeind. Terwijl Parijs al bevrijd is, treffen 10.000 bommen de stad. Meer dan 150ha worden letterlijk met de grond gelijk gemaakt, 2000 burgers verliezen het leven en meer dan 40.000 Havrais zijn dakloos. In 1946 start de grote heropbouw. De supervisie ervan komt in handen van de in Elsene geboren architect Auguste Perret, visionair en dé pionier van gewapende betonbouw.
 |
 |
| Le Havre vanuit de toren van het stadhuis. |
Stalingrad aan zee. 'Perret had een hekel aan bomen. Ze stonden dan ook niet in zijn initiële plannen. De stad heeft ze later zelf aangeplant,' zegt mijn Poolse gids, die na zijn studententijd z'n thuisland verruilde voor Normandië. We staan bij het stadhuis dat als een titaan boven Le Havre uitrijst. Het 92m lange horizontale deel wordt gesteund door 16 conische zuilen, het verticale deel, een 72m hoge toren, beklimmen we via de trap naar de hoogste verdieping. (Er is een lift, maar wij opteren voor het sportieve parcours). Het 360° panorama vanaf de 18e etage is spectaculair en geeft een overzichtelijke kijk op de symmetrie die de architect hanteerde. De stad strekt zich als een raster van parallelle straten en blokken voor ons uit. Perret en z'n team herbouwden Le Havre tussen 1945 en 1964. Behalve symmetrie was ook licht een van de peilers van het nieuwe Havre. Daarvoor zocht Perret inspiratie bij de impressionisten die, met Monet op kop, hier precies om dat uitzonderlijk mooie licht kwamen schilderen.
"Terwijl Parijs al bevrijd is, treffen 10.000 bommen de stad: 150ha stadscentrum worden in één klap met de grond gelijk gemaakt."
 |
| Maison du Patrimoine, het startpunt van een boeiende architectuurwandeling. |
Het gevoel voor ruimte dat in de stad gecreëerd werd, uit zich in brede lanen zoals Avenue Foch, waarvoor de Champs-Élysées in Parijs model stond. Het overtreft z'n voorbeeld zelfs in grootte. De openheid in le Havre voelt heel ontspannen aan. Toch werd Perret's nieuwe stad niet meteen door iedereen gesmaakt, wat haar de bijnaam 'Stalingrad aan zee' opleverde. Maar het menselijke taxatievermogen heeft soms tijd nodig om het werk van genieën te erkennen. Vandaag, zeven decennia later, wordt het werk van Perret & Co zowat overal bewonderd. Iets wat ook Unesco niet ontging die de Haverse binnenstad in 2005 inschreef op de werelderfgoedlijst. Het triggerde de Havrais die vandaag erg trots zijn op hun stad. Perret zelf heeft z'n werk nooit in volle omvang gezien. De architect stierf in 1954, ruim voor zijn al z'n plannen werden voltooid.
 |
 |
| Monument aux Morts (boven) - Le Volcan, de stadsbibliotheek van Le Havre (onder). |
De ruimte die Perret creëerde vind ik ook terug op pleinen als het immense Place Niemeyer. Het Monument aux Morts, ter nagedachtenis van de gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog, staat er als een opgestoken middenvinger naar de zware bombardementen van '44 die het als een van de weinige weerstond. Pal ertegenover zie ik een van de meest opmerkelijke gebouwen van Le Havre: Le Volcan, de stadsbibliotheek annex stadstheater. Rondom deze witte 'vulkanen' die respectievelijk in 1982 en 2015 werden ontworpen door de Braziliaanse architect Oscar Niemeyer, ontstond een bruisend cultureel epicentrum. Samen met het nabijgelegen Bassin du Commerce is het de favoriete plek van hip Le Havre, waar vooral 's avonds een erg relaxte sfeer hangt en altijd wel iets te beleven valt.
Ikea avant la lettre. Dat de woonunits van Perret hun tijd ver vooruit waren, zie ik in het modelappartement (Appartement Témoin) in Rue de Paris. Elk appartement is exact 100m2 groot en heeft slechts één betonnen draagkolom waardoor de ruimte maximaal kan worden benut. De leefruimten zoals de living, bureau en (open) keuken kijken uit op de straatkant, de slaapruimtes op het binnenplein. Heel wat voor die tijd nieuwe snufjes deden er hun intrede. Voor de inrichting van de appartementen deed Perret beroep op gerenommeerde designers zoals Gabriel, Beaudoin en Gascoin. De multifunctionele meubels die ze ontwierpen mag je gerust als Ikea avant la lettre beschouwen. Het is seriewerk waarvan vintage liefhebbers zoals ik gegarandeerd gaan watertanden.
"Het gevoel voor ruimte dat in de stad gecreëerd werd, uit zich in brede lanen zoals Avenue Foch waarvoor de Parijse Champs-Élysées model stond."
 |
 |
| Appartement Témoin Perret. |
Ikea avant la lettre. Dat de woonunits van Perret hun tijd ver vooruit waren, zie ik in het modelappartement (Appartement Témoin) in Rue de Paris. Elk appartement is exact 100m2 groot en heeft slechts één betonnen draagkolom waardoor de ruimte maximaal kan worden benut. De leefruimten zoals de living, bureau en (open) keuken kijken uit op de straatkant, de slaapruimtes op het binnenplein. Heel wat voor die tijd nieuwe snufjes deden er hun intrede. Voor de inrichting van de appartementen deed Perret beroep op gerenommeerde designers zoals Gabriel, Beaudoin en Gascoin. De multifunctionele meubels die ze ontwierpen mag je gerust als Ikea avant la lettre beschouwen. Het is seriewerk waarvan vintage liefhebbers zoals ik gegarandeerd gaan watertanden.
"De multifunctionele meubels die Perret liet ontwerpen mag je gerust als Ikea avant la lettre beschouwen."
 |
 |
| Eglise Saint-Joseph du Havre. |
Saint-Joseph du Havre, een meesterwerk. Een kerk als een enorme vuurtoren, een ode aan de Havrais die in de Britse bombardementen bleven, is het stadsicoon bij uitstek. Met Saint-Joseph du Havre leverde Perret een meesterwerk af dat met 107m de hele stad domineert. Bijna 7 jaar lang (1951 - 1957) werd gewerkt aan deze kerk waarvoor Perret maar liefst 50.000 ton beton en meer dan 7.000 ton staal gebruikte. Het sobere interieur was een bewuste keuze. Zo zie ik er geen beelden en staat het altaar centraal. De glasramen, het werk van Marguerite Huré, zorgen voor spectaculair kleurrijke lichtinvallen. Het heeft iets mysterieus, een gevoel dat nog extra geaccentueerd wordt door Oceangate, de sonore installatie van de Schotse kunstenares Susan Philipsz. 's Avonds wanneer ze verlicht is, is de kerk op z'n mooist. En ik heb geluk want ze staat pal naast m'n hotelkamer.
"Met Saint-Joseph du Havre leverde Perret een meesterwerk af dat met 107m de hele stad domineert."
 |
| Eugène Boudin portretteerde een tijdlang de rijke bourgeoisie op de Haverse stranden (collectie MuMa). |
Een openluchtmuseum. Met de bombardementen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, onderging Le Havre hetzelfde lot als pakweg Hamburg en Rotterdam. Wanneer het hele patrimonium wordt weggeblazen moet er naar alternatieven gezocht worden om de stad weer aantrekkelijk te maken. En daar is Le Havre perfect in geslaagd, want ook kunst is een troef. In het MuMa bezoek ik een expositie van de hier geboren Raoul Dufy, die niet alleen een overzicht biedt van de evoluties in zijn stijl, maar ook van Le Havre zelf. In de Monet collectie zie ik enkele unieke werken zoals z'n Nymphéas en Parlement de Londres. Ook Eugène Boudin, die een tijdlang aan de kost kwam door de rijke bourgeoisie op het strand te portretteren, is er ruim vertegenwoordigd.
 |
 |
UP#3 van Lang & Baumann (boven) - Catène de Containers van Vincent Ganivet (onder).
|
Na Musée d'Orsay heeft het MuMa de grootste collectie impressionistische kunst van Frankrijk. En ook in de straten van Le Havre kan ik volop van kunst genieten. Het succes van het in 2017 gelanceerde 'Un Éte au Havre' n.a.v. het 500 jarige bestaan van de stad was zo aanstekelijk dat het sindsdien elk jaar weer lichtjes wordt overgedaan. Vele werken blijven permanent en er komen er steeds nieuwe bij. Blikvangers zijn o.a. het kleurrijke Catène de Containers van Vincent Ganivet bij de havenmond en Narrow House van Erwin Wurm op Avenue Foch. Langzaam maar zeker wordt Le Havre een openluchtmuseum met intrigerende kunstwerken.
"Na Musée d'Orsay in Parijs heeft het MuMa de grootste collectie impressionistische kunst van heel Frankrijk."
 |
 |
| Een moderne stad bij de zee. |
Een maritieme metropool. Een andere eye catcher in Le Havre is de haven zelf, na Marseille de grootste van Frankrijk. Olietankers, containerschepen en vooral cruiseschepen varen er voortdurend af en aan. Le Havre is al sinds eeuwen een ankerplaats voor de trans-Atlantische oversteek vanuit Frankrijk, wat haar ook de bijnaam La Porte Océane opleverde. De havenactiviteit verplaatst zich vandaag steeds verder naar het oosten, waardoor oude dokken en pakhuizen zoals les Docks Vauban hun oorspronkelijke functie verliezen. Maar leuke shops en hippe galerijen blazen dit stukje maritiem erfgoed nieuw leven in. Niet alleen de haven, maar ook de nabijheid van de zee creëert een soort unieke symbiose met de betonnen architectuur van Auguste Perret.
 |
 |
| Meer dan 2 km stranden in Le Havre. |
En dat is precies wat kunstenaars Lang & Baumann op een abstracte manier vervatten met hun UP#3, een 10m hoog betonnen portaal op de grens van land en water. Ik begin er m'n wandeling langs het 2km lange strand van Le Havre, waar de strandcabines van Karel Martens intussen uitgroeiden tot een echte Instagram hit. De kleurrijke verticale lijnen die hij erop aanbracht, staan letterlijk haaks op de horizon. Dat Le Havre ook een actieve bestemming is merk ik aan de vele sportmogelijkheden: stand-up paddle, kanovaren, skimboard, kajakken, funboat en beach volleybal zijn er razend populaire activiteiten. Wie zoals ik liever met een glas in de hand van de sfeer wil proeven, komt ruim aan z'n trekken in één van de vele strandbars die er, net als de vele zonnekloppers, elkaar verdringen.
"Niet alleen de haven, maar ook de nabijheid van de zee creëert een unieke symbiose met de betonnen architectuur van Perret."
© TEKST & FOTO'S: W. GLADINES 2020
LE HAVRE PRAKTISCH:
OVERNACHTEN: Ik sliep in Le Vent d'Ouest, een gezellig viersterrenhotel met spa in de schaduw van Eglise Saint-Joseph en op wandelafstand van het strand. Gezellige lobby, bar, ontbijtruimte en kamers met Britse charme, antieke meubels en veel marine relics. Uitgebreid ontbijt. Info en reservaties: ventdouest.fr
VERVOER: Met de auto: Afstand Brussel - Le Havre +/- 405km met een reistijd van ongeveer 4 uur zonder tussenstops. Met de trein: Vanuit Brussel-Zuid naar Le Havre. Reistijd +/- 5u met overstap in Parijs (Paris Nord - Saint-Lazare). Info & reservaties: be.oui.sncf
ETEN & DRINKEN: Topadresje in Le Havre is Restaurant Les Enfants Sages in een oude woning van een schooldirecteur. Romantische setting met prachtig tuinterras. Dit eco-vriendelijk restaurant serveert lekkere gerechten met dagverse ingrediënten uit de directe omgeving. Groenten en kruiden vooral uit eigen moestuin. De specialiteiten van de chef zijn o.a. oeuf cocotte fermier en makreel met mosterdroomsaus. Uitgebreide theekaart.
In Rue Victor Hugo selecteerde W-Winebar 40 wijnen uit vooral Frankrijk maar ook de rest van de wereld, die hun klanten per glas kunnen degusteren. Gezellig en trendy interieur annex terras. Behalve wijnen kan je er ook genieten van Normandische specialiteiten zoals o.a. exclusieve calvados.
 |
| Un Été au Havre: Fat Car (Erwin Wurm) |
TIPS:
UN ÉTÉ AU HAVRE: Dit kunstenfestival werd in 2017 voor het eerst georganiseerd naar aanleiding van het 500 jarige bestaan van Le Havre. Dit jaar (2020) is het al de vierde editie. Wat valt er zoal te beleven? Kunstinstallaties (gratis) te bezichtigen in heel de stad (plan en programma kan je vinden bij o.a. de toeristische dienst en in de Haverse hotels), muziekfestivals, exposities in de musea, workshops etc. Sommige expo's zijn betalend (bv. MuMa), andere gratis (bv. Hotel Dubacage), nog andere zijn de eerste zaterdag van de maand gratis toegankelijk (bv. Appartement Témoin). Er zijn ook voordelige combi tickets te koop. Meer info bij de toeristische dienst en website : Un Été au Havre
ETRETAT: Combineer een citytrip in Le Havre met een daguitstap naar Etretat. Zeker doen: de beroemde kliffen die o.a. door Claude Monet op doek werden gezet en een bezoek aan de onwaarschijnlijk mooie Jardins d'Etretat. (Lees ook ons reisartikel over Etretat).
PROMENADE EN BATEAU: Heel ontspannend en een perfect moment om prachtige foto's te nemen is de boottocht van Le Havre naar Etretat. Dagelijks afvaarten in de maanden juni, juli & augustus. Andere opties: verken de haven van Le Havre per boot of steek de Seinemonding over voor een daguitstap naar Dauville/Trouville. Meer info: www.lehavretourisme.com/nl
MEER NORMANDIË OP DE BLOG:
Picknick á la Monet: kunst en keukens in de Seinevallei.
Slow-toerisme in de Orne (1) Een bestemming met paardenkracht.
Slow-toerisme in de Orne (2) Fietsen door het groene Normandische achterland.
Idyllische uithoekjes op het Normandische platteland.
Picknick á la Monet: kunst en keukens in de Seinevallei.
Slow-toerisme in de Orne (1) Een bestemming met paardenkracht.
Slow-toerisme in de Orne (2) Fietsen door het groene Normandische achterland.
Idyllische uithoekjes op het Normandische platteland.
Geen opmerkingen