BRABANT REMEMBERS: DANSEN MET DE VIJAND [DEN BOSCH]


Brabant Remembers herdenkt het einde van de Tweede Wereldoorlog met 75 levensveranderende verhalen waarin mensen centraal staan. Voor elke Brabantse gemeente minstens één. In Den Bosch duiken we in het verhaal van Roosje Glaser, bezoeken we Kamp Vught en zetten we onszelf voor een dilemma in het Design Museum.
Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,
Roosje Glaser tijdens een uitje met haar dansschool. 

Dansen om te overleven. 's Morgens vroeg sijpelen mensen al bij bosjes de Stationsweg in van de trein naar de zaterdagse markt van Den Bosch. Een populaire tussenstop daarbij is Bakkerij Jan De Groot, bekend om de beste Bossche bollen van de stad. In hun lunchroom pikken we het laatste vrije tafeltje in samen met Marjon Glaser. Voor haar op tafel ligt het boek 'Dansen met de vijand', dat haar broer Paul schreef na een bezoek aan Auschwitz. Op de cover een zwart-witfoto van een bloedmooie, lachende jongedame: Roosje Glaser, de spilfiguur uit het Brabant Remembersverhaal 'Dansen voor je leven'. 'Tante Roosje runde met haar eerste man Leo dansscholen o.a. in Den Bosch en Tilburg,' vertelt Marjon. 'Leo ging steeds meer dwepen met de nazi's en de spanningen tussen het koppel liepen op. Een echtscheiding was onvermijdelijk. Toen de Kultuurkamer Joden verbood om nog dansles te geven trok Roosje, zelf een Joodse en redelijk onbevangen, zich daar weinig van aan. Zo weigerde ze een Jodenster te dragen en gaf ze voortaan clandestiene danslessen bij haar ouders op zolder. Roosjes danslessen waren niet alleen een geweldig succes, maar vooral een doorn in het oog van haar ex. Op een dag in 1942 wordt tante Roosje gearresteerd, verraden door Leo, uit afgunst.'
Marjon Glaser.

 Toch komt Roosje er nog goed van af. 'Na zes weken wordt ze vrijgelaten,' vervolgt Marjon. 'Wanneer ze wat later het bevel negeert om zich naar kamp Westerbork te begeven, duikt ze onder. Opnieuw wordt ze verraden, dit keer door een afgewezen minnaar. Roosje wordt aanvankelijk geïnterneerd in Westerbork waar ze uit overlevingsdrang een relatie begint met een Duitse officier. Nadien wordt ze getransfereerd naar kamp Vught en in september 1943 naar Auschwitz-Birkenau getransporteerd. Daar valt ze ten prooi aan de gruwelijke medische experimenten van kamparts Mengele en wordt ze gedwongen om onder het Sonderkommando in de gaskamers te werken. Wanneer de Sovjets oprukken organiseert ze dansavonden om het moraal van de SS-ers in het kamp op te krikken. Daardoor weet ze te overleven. Ze wordt beloond met brood dat ze gul deelt met haar lotgenoten in de barak.'
Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,
Marjon bij het Joods Monument van Den Bosch.

Als bij wonder overleeft Roosje Auschwitz-Birkenau. Met een transport van het Rode Kruis verzeilt ze als vluchteling in Zweden waar ze hertrouwt en de rest van haar leven blijft wonen. De mannen die haar aangaven geeft ze op haar beurt ook aan. 'Nederland waar ze twee keer werd verraden, haar dansscholen werden opgedoekt en haar huis leeggehaald, beschouwde ze niet langer als haar vaderland,' zegt Marjon. 'Ondanks de traumatische ervaringen behield ze haar levenslust en passie voor dansen.' We wandelen met Marjon naar het Joods Monument bij de voormalige synagoge van Den Bosch waarin de namen van 293 Joodse Boschenaren staan gegrift. Zij hadden minder geluk dan Roosje en overleefden de vernietigingskampen niet. Marjon wijst de namen aan van Josina en Falk Jonas, Roosjes ouders, die in 1943 in Sobibor werden vergast. Want lang niet iedereen wist 'de dans' te ontspringen.
"Ondanks alle traumatische ervaringen behield Roosje Glaser haar levenslust en passie voor dansen."
Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,

Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,
Het Bunkerdrama in cel 115 van Kamp Vught.

Kamp Vught. Het mooie landgoed Huize Bergen in Vught, waar we logeren, werd tijdens de oorlog bewoond door de erg meelevende familie Van Beuningen. Elke morgen werden er in Huize Bergen voedselpakketten gemaakt en met paard en kar naar de gevangenen in Kamp Vught gevoerd. We pikken er in op de Liberation Route Vught, een 30 km lange fietsroute die ons langs een aantal interessante bezienswaardigheden van Brabant Remembers voert. Highlight op de route is het Nationaal Monument, Kamp Vught, het enige SS-concentratiekamp buiten nazi Duitsland en het kamp dus waar Roosje Glaser gevangen zat voor ze naar Auschwitz-Birkenau werd gedeporteerd. Kamp Vught werd in 1943 ijlings in gebruik genomen als tussenstop naar de Duitse vernietigingskampen. De locatie van de plek, naast een penitentiaire instelling en een legerbasis, geeft ons een wat onbehaaglijk gevoel.
Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,
Executieplek Kamp Vught.

Enkele weken voor de officiële inhuldiging door Koning Willem-Alexander, krijgen we in avant première al een inkijkje in het nieuwe bezoekerscentrum. Van de oorspronkelijke gebouwen op het 35 ha grote kampterrein bleven er maar een handvol over. Zo zijn de barak en de wachttorens die we er zien replica's, maar ze geven ons - hoewel de condities er relatief beter waren dan in andere Duitse kampen - een getrouw beeld over de onmenselijke levensomstandigheden in Vught. We worden stil bij de ovens waarin honderden onschuldige slachtoffers werden gecremeerd. De verhalen over de misdaden in het kamp doen ons huiveren. Meer dan duizend kinderen werden in juni 1943 vanuit Vught gedeporteerd naar Sobibor waar ze bij aankomst vrijwel onmiddellijk vergast werden. 36 Belgische verzetsstrijders werden er opgehangen en er is het beruchte Bunkerdrama van 1944. Toen werden 74 vrouwen na een protestactie als straf samengeperst in een ruimte van amper 9 m2. Toen de deuren na 14 uur weer geopend werden, bleken 10 onder hen het niet te hebben overleefd. Een laatste moment van stilte beleven we op de executieplek in het nabijgelegen bos waar 329 mannen door vooral Nederlandse SS-ers werden doodgeschoten. Hun namen staan voor altijd gegrift in het immense monument.
Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,
De Petrus - Vught.

Een laatste stop op onze fietstocht houden we in De Petrus, de oude Vughtse kerk die een meer dan geslaagde make-over kreeg. Vandaag doet ze dienst als bibliotheek én museum en is ze een absolute must voor wie in buurt is. Het Vughts Museum dat er in 2010 werd ondergebracht omslaat de lange geschiedenis van het dorp, verspreid over zogenaamde 'museum eilanden'. Eén ervan vertelt het verhaal van het Brabantse dorp tijdens de Tweede Wereldoorlog wat dus helemaal aansluit bij het thema van onze trip. In het gezellige leescafé van De Petrus chillen we nog even met koffie voor we de laatste kilometers afleggen naar Landgoed Huize Bergen. Het was een erg geladen dag.
"De locatie van Kamp Vught, naast een penitentiaire instelling en een legerbasis, geeft ons een wat ongemakkelijk gevoel."
Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,

Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,
Design van het Derde Rijk - Designmuseum Den Bosch.

De verleidingskunst van de nazi's. Een plek waar je als cultuuradept niet aan mag voorbij wandelen in Den Bosch, is het Museumkwartier waar in 2013 het Noordbrabants Museum en Design Museum versmolten onder één dak. Wij bezoeken er 'Design van het Derde Rijk', een tentoonstelling die inhaakt bij 75 jaar bevrijding in Brabant en aanvankelijk heel wat stof deed opwaaien. Want ook cultuur heeft een schaduwkant wat meteen duidelijk wordt in de inleidende film. Die toont ons, net als de expositie zelf, hoe de nazi's door design miljoenen mensen in een beschaafd deel van de wereld wisten te verleiden en medeplichtig te maken aan een ongeziene massamoord. Want zelfs van het nationaal-socialisme ging een zekere verleiding uit en daar zat design voor veel tussen. Verder zien we heel wat nazi memorabilia die normaal enkel in donkere stoffige kelders worden bewaard. Wat ons betreft had Design van het Derde Rijk een treffend dilemma van Brabant Remembers kunnen zijn: zouden wij ongevoelig gebleven zijn voor dit soort propaganda?
"De expositie toont ons hoe de nazi's door o.a. design miljoenen mensen in een beschaafd deel van de wereld medeplichtig wisten te maken aan een ongeziene massamoord."
Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,


© TEKST: W. GLADINES - FOTO'S: M. THYS & W. GLADINES 2020
(Met dank aan de familie Glaser voor het gebruik van foto 2.)

 DEN BOSCH PRAKTISCH:

Info over de bestemming: visitbrabant.com en brabantremembers.com

ERNAARTOE: Met de auto naar Den Bosch: 145 km vanuit Brussel via A 12 en E 19, met een reistijd van +/- 1u45''.  Handig en voordelig: Rond Den Bosch zijn 3 P+R Transferium waar je je auto voor 4 euro per dag kan parkeren. Het parkeerticket geeft recht op een gratis retour met de pendelbus of een leenfiets naar het centrum van de stad. Info: www.bezoekdenbosch.nl/transferium

 Den Bosch is ook met de trein bereikbaar vanuit elke Belgische stad. Voor meer info en dienstregelingen: www.b-europe.com

OVERNACHTEN: Wij sliepen Landgoed Huize Bergen.nl, een charmante 19e eeuwse villa in 16 ha groot park in Vught op een boogscheut van Den Bosch. De hotelkamers bevinden zich in diverse gezellige gastenverblijven op het domein. Je kan er culinair genieten met chef Ian Van Vessem in hun restaurant, borrelen kan op het leuke terras. Het ontbijtbuffet wordt opgediend in een van de stijlvolle kamers van het huis. Het personeel is er uiterst behulpzaam.
Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,

Benieuwd naar het hele verhaal van Roosje Glaser? Paul Glaser ziet tijdens een bezoek aan Auschwitz een koffer met zijn achternaam erop. Het is het begin van een zoektocht naar een verborgen familiegeheim: de verzwegen geschiedenis van Pauls tante Roosje die hij neerpent in 'Dansen met de vijand'. Het boek verscheen in 15 landen en ging in Nederland al meer dan 25.000 keer over de toonbank. Het diende als basis voor een expositie en theaterstuk. Verschenen bij Uitgeverij Cargo

ETEN & DRINKEN:

Bossche Bol: Niet te versmaden voor zoetebekken: de Bossche Bol. De beste worden gemaakt in bakkerij Jan de Groot in de Stationstraat. Je kan ze kopen/proeven bij Bakkerij de Groot zelf of in een van de vele café's van Den Bosch: www.bosschebollen.nl

Brabants Worstenbroodje: Deze Noord Brabantse specialiteit staat sinds 2016 op de Werelderfgoedlijst van Unesco en wordt gemaakt van wit brooddeeg gevuld met gehakt. Heerlijk zowel warm als koud. Wij kopen ze in Den Bosch steevast bij www.hetstokpaardje.nu

Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,
Restaurant Pollevie, een topadres in Den Bosch.

 Restaurant Pollevie: Topadres in Den Bosch waar chef Martin Berkelmans en sommelier Otto van der Velden hun klanten gastronomisch verwennen met groenten in de hoofdrol. Groenten zijn in Pollevie veel meer dan garnering en staan samen met vis of vlees op het voorplan. Gezellig eigentijdse setting, leuke bediening en een uitgebreide wijnkaart. Info en reserveren: www.pollevie.nl

Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,
Bevrijdingsmenu Zoetelief.

 Korte Putstraat: De Korte Putstraat is niet alleen de gezelligste, maar ook de lekkerste straat van Den Bosch en bij uitbreiding heel Nederland. Bourgondisch genieten op een plek waar de bistro's en restaurantjes letterlijk tegen mekaar aanleunen. Om in het thema van onze trip te blijven gingen we proeven van een Bevrijdingslunch in Zoetelief op basis van vergeten groenten en oude smaakmakers.

Brabant remembers, noordbrabants museum, kamp vught, roosje glaser, designmuseum den bosch, de petrus vught, landgoed huize bergen vught, noord-brabant, visit brabant, brabant herdenkt 75 jaar bevrijding,
Tramkade Den Bosch, een culturele en creatieve hotspot.

Tramkade: Mengvoederfabriek De Heus kreeg in 2014 een herbestemming als creatieve hotspot.  Sindsdien blazen de Kaaihallen, de Mengfabriek en het Werkwarenhuis de Tramkade nieuwe leven in. Je kan er ook leuke street-art bewonderen en je smaakpapillen boosten in Koudijskafe, Restaurant Van Aken en Espressobar De Silva. Wij gingen er (craft-) bier proeven bij De Bossche Brouwers. Wat dacht je van een Fust Viking of Kutbier? Website: www.denbosch.nl/de-tramkade

BRABANT REMEMBERS: DANSEN MET DE VIJAND [DEN BOSCH]
BRABANT REMEMBERS DEN BOSCH EUROPA NEDERLAND NOORD-BRABANT

Geen opmerkingen

Naam

E-mail *

Bericht *

-->