Dat in de Rioja de beste Spaanse wijnen worden gemaakt is op zich al een goeie reden om er naartoe trekken. Dat je er ook kan slapen en tafelen in hippe bodega's maakt het dubbel zo aantrekkelijk. De herfst is een topmoment om naar deze regio aan de Ebro te trekken en je te laten overdonderen door stijlvolle bodega's, heerlijke wijnen, een exquise keuken en de kleurrijke poëzie van wijngaarden in de herfst.

Finca de los Arandinos. Het is al een stuk in de namiddag als we in Bodega Hotel Finca de los Arandinos in Entrena toekomen, maar een uitgebreide lunch wordt nog met plezier voor ons geserveerd. 'Huiswijn' krijgt plots een heel andere lading als de wijnen bij ons zes gangen degustatiemenu van de bodega zelf blijken te zijn. De witte Viero 2016 (100% Viura) en rode El Conjura 2016 (Tempranillo/Garnacha), allebei op Franse eik gerijpt, zijn meteen een schot in de roos. Na de lunch installeren we ons in onze minimalistische designkamer met balkon die de volgende vier dagen de uitvalsbasis wordt voor onze verkenning van de Rioja, de bakermat van Spanjes beste wijnen.

Bodega Hotel Finca de los Arandinos.

Behalve wijn proeven ook nog slapen, eten en relaxen bij wijnbouwers, het is een echte trend in de Rioja. Manuel, een telg uit de familie die de bodega al meer dan een eeuw runt, gidst ons door het complex dat  harmonieus werd opgetrokken uit beton, hout en veel glas. 'De architect, Javier Arizcuren, is zelf ook een wijnbouwer, dus dat was alvast een groot voordeel,' zegt Manuel. Vanuit de gezellige lounge met leuk retro meubilair hebben we een riant uitzicht op de omliggende wijngaarden en op de lager gelegen wijnkelder. 'We wilden vooral transparantie in de architectuur.' Opdracht geslaagd. We krijgen een inkijkje in de origineel ontworpen kamers en suites van de inmiddels overleden bekende Spaanse modeontwerper David Delfin, waarvan sommige zelfs een uitklapbare badkamer hebben. Ook in de spa en het restaurant werd alles tot in het kleinste detail uitgewerkt. Finca de los Arandinos is helemaal ons ding, een plek waar we ons meteen thuis voelen.

La Rioja.

Snelcursus Rioja geografie. 'Voor de komst van de phylloxera was de Rioja vooral een witte wijnregio,' zegt Manuel. 'Maar dat veranderde toen de Franse wijnboeren, bij wie de beruchte druifluis al jaren eerder toesloeg, hier wijn kwamen opkopen. Vandaag produceert de Rioja 400 miljoen liter wijn per jaar waarvan 90% rood. Ongeveer 1/3 daarvan is voor de export bestemd'. We staan midden in hun wijngaarden met een prachtig uitzicht op de trechtervormige Ebrovallei en de omliggende bergen. 'Het wijngebied van de Rioja beslaat een strook van 120 bij 40km, in het noorden begrenst door Sierra de Cantabria en in het zuiden door Sierra de la Demanda waar middenin de Ebro doorstroomt,' zegt Manuel. 'Het gebied bestaat uit drie subzones: Rioja Alta, Rioja Alavesa en Rioja Baja, volledig volgeplant met wijnranken. Wie hier als wijnbouwer wil uitbreiden kan dat enkel nog door bestaande percelen op te kopen.' Zelf vergelijkt hij de Rioja het liefst met de Bourgognestreek. 'Niet om de kwaliteit van de wijnen, maar om het groot aantal micropercelen,' relativeert hij.

Finca de los Arandinos: wijnen proeven met kenner Manuel

We bezoeken de moderne bodega waar het wijnproces begint met behulp van de primaire fysicawet. Want de druiven worden op grondniveau geperst waarna de zwaartekracht het sap naar de lager gelegen tanks laat vloeien. Zonder druk dus, wat erg gunstig is voor de kwaliteit. Tussen de houten vaten in de kelder waar de natuur geduldig z'n werk doet, krijgen we een degustatie met het vakkundige commentaar van Manuel die ook nog eens heel bedreven blijkt met draaien van de wijn in z'n glas. Behalve de Viero en El Conjura die we al kennen, proeven we hun El Tejar 2015 en Reserva 2013, allebei 100% Tempranillo die respectievelijk 14 en 20 maanden op Franse eik gerijpt hebben. Twee lekkere karakterwijnen die bovendien helemaal geen gat in je budget slaan. Onze eerste souvenirs zijn een feit.

Bodega Marqués de Riscal.

Marqués de Riscal. Dat het avant-gardistische design van Hotel Marqués de Riscal dramatisch contrasteert met het verstilde landschap rond Elciego, is een understatement. We zien het imposante gebouw al van ver opdoemen. Als koninginnenstuk van Riscals City of Wine, een van de oudste bodegas van La Rioja, kan dit hotel alvast tellen. Voor het indrukwekkende complex met 43 kamers, 3 restaurants en een spa tekende toparchitect Frank Gehry die, zo wordt gefluisterd, zich over de streep liet trekken met een fles Gran Reserva Marqués de Riscal uit 1929, zijn geboortejaar. Al was het volgens ons eerder om de poen te doen. En poen hébben ze bij Riscal. Want de vele miljoenen flessen die het wijnhuis sinds 1858 verkocht, hebben aardig wat geld in het laatje gebracht. Doe daar nog bij dat hun rode wijnen al 150 jaar tot de beste ter wereld worden gerekend en je weet meteen waarover we praten.

Bodega Marqués de Riscal.

Net als bij het Guggenheim Museum in Bilbao gebruikte de Canadese architect ook hier golvende titaniumplaten waarvan de vorm dit keer verwijst naar wijn die gretig wordt uitgeschonken. Ook de kleuren ervan refereren naar Riscal wijnen met rose voor de wijn zelf, zilver voor de top van de fles en goud voor het netje errond. Na een korte, maar lekkere lunch in de wine bar van het hotel, verkennen we de bodega met een gids. We beginnen op het plein waar drie generaties wijnbouwers samenkomen: de eerste bodega uit 1858, de uitbreiding uit 1883 en het hotel van Frank Gehry. We wandelen door de indrukwekkende wijnkelders die letterlijk tot in de nok zijn volgestouwd. Meer dan 4 miljoen flessen worden er bewaard. Vanuit de omliggende wijngaarden hebben we een prachtig uitzicht op het modernistische hotel met pal ernaast de 16e eeuwse San Andréskerk die eeuwenlang de bescheiden skyline van Elciego domineerde, tot Gehry's creatie in 2006 de fakkel overnam.

Wine Bar Hotel Marqués de Riscal.

Over de wijnen zélf kunnen we oordelen in de degustatieruimte naast de shop. We proeven er een Marqués de Riscal Gran Reserva en Reserva, twee rode wijnen van Tempranillo, Graciano en Mazuelodruiven die ons meteen overtuigen door hun volle smaak en zachte tannines. De witte wijn die we proeven is een Rueda 100% Verdejo met subtiele aroma's van tropisch fruit en de voor Rueda typische bittere afdronk. Voor we weer naar Entrena rijden, relaxen we nog enkele uurtjes in Caudalie, de luxueuze spa van Hotel Marqués de Riscal. De specialiteit zijn de  Vinothérapie® behandelingen op basis van druiven om de huid te ontspannen, te reinigen en te versterken. Met het sublieme uitzicht op de glooiende wijngaarden rondom, genieten we er bovendien ongestoord van het verwarmde binnenzwembad, de tropische regendouche, het Turkse stoombad en de Finse sauna.

La Cueva de Dona Isabella: de beste wijnen en moderne gerechten in een oer traditioneel interieur.

Traditioneel decor, eigentijdse keuken. 's Avonds dineren we in La Cueva de Dona Isabela in Casalareina, een restaurant in een eeuwenoude bodega, 50 km verderop. Voor we aan tafel gaan neemt Jorg, de sympathieke eigenaar, ons mee naar zijn charmante 17e eeuwse wijnkelder die metersdiep onder de grond ligt. We krijgen er een korte introductie van de beste wijnen uit de Rioja en maken kennis met Postremus, een zoete witte wijn die ze zelf maken van overrijpe druiven. Hij sluit perfect aan bij de traditie van de Duitse Eiswein, Franse Sauterne en Hongaarse Tokaji. Chef Nicolas verwent ons nadien met een gevarieerd zesgangenmenu op basis van de beste ingrediënten uit Rioja en Baskenland. De eigentijdse gerechten contrasteren verrassend leuk met het oer-traditionele interieur van het restaurant. Alles wordt geserveerd met aangepaste Riojawijnen. Bij het dessert laat Jorge ons z'n Postremus proeven waarbij niet op één glas gekeken word. In de oergezellige lounge op de eerste verdieping drinken we relaxt koffie tussen de oude rommelmarktspulletjes als afsluiter van een heerlijke diner, dat de lange trip naar Casalareina meer dan waard was.

Castillo Ygay- Bodega Marqués de Murrieta.

Rioja met een aristocratisch kantje. In schril contrast met de modernistische architectuur van Marqués de Riscal, staat vlakbij Logroño Castillo Ygay, de bodega van Marques de Murrieta. Het was de eerste echte bodega van betekenis die uitgegroeid is tot de meest prestigieuze in de Rioja. Het wijnhuis breidde enkele jaren geleden uit, helemaal in de stijl van de oude architectuur. We worden er opgewacht door Miriam die ons meeneemt naar de driehonderd hectaren grote wijngaarden die het kasteel omringen, van waar we een mooi uitzicht hebben op het immense landgoed dat bruusk in twee wordt gespleten door een drukke autoweg. 'Marqués de Murrieta werd in 1852 gesticht door de in Peru geboren Markies van Murrieta,' vertelt ze. 'Hij haalde productiemethodes uit Bordeaux naar hier en begon als eerste Rioja wijnen te exporteren. In 1983 nam de Cebrián-Sagarriga familie het Marqués de Murrieta domein over, dat ze sindsdien als een familiebedrijf runnen.'

Bodega Marqués de Murrieta.

We wandelen door hun oude bodega die minutieus werd gerestaureerd. De werken namen 7 jaar in beslag maar het resultaat is er dan ook naar. Geen licht en transparantie dit keer, maar subtiel verlichte ruimtes waarin een brok poëzie niet wordt geschuwd. Zo vertelt een enorm retro uurwerk in de oude kelder waar hun Castillo Ygay Blanco Gran Reserva Especial 1986 bewaard wordt, dat tijd en geduld de beste wijnen opleveren. Iets wat je in dit geval erg letterlijk mag nemen, want deze topwijn rijpte zomaar even 252 maanden op eik en nadien nog eens 67 maanden in een betonnen vat. 'Enkele beroemde wijnkenners, waaronder Robert Parker, riepen hem zelfs uit tot de beste witte wijn ter wereld,' zegt Miriam trots. Een deel van de kelders werd getransformeerd tot een soort familiemuseum. We zien er niet alleen oude wijnbouwwerktuigen uit de tijd van de markies, maar ook een oldtimer wijntruck, een verzameling wijnetiketten en oude oorkondes en diploma's. Blikvanger is de indrukwekkende collectie wijnflessen van Marqués de Murrieta, die bijna 170 jaar overspant, met als pièce de résistance een nog drinkbare fles rode wijn uit 1852.

Marqués de Murrieta Gran Reserva 2011.

We proeven hun drie basiswijnen tijdens een degustatie in een van de riante ridderzalen samen met aangepaste gerechtjes die ter plekke worden bereid. Als eerste pairen we hun witte Capellania 2014 (100% Viura) met een romige risotto met geitenkaas en inkt van de inktvis. Een geslaagde combinatie met vooral het verrassend rijke boeket van de Capellania als grote smaakmaker. Daarna toetsen we hun Marqués de Murrieta Reserva 2014 met een stukje kabeljauw, saus van zoete ui en bittere appels en tenslotte hun Marqués de Murrieta Gran Reserva 2011 met aangeschroeide tonijn en pastinaakpuree. Opnieuw zijn we verrast door deze twee rode wijnen (Tempranillo, Graciano, Mazuelo & Garnacha) die complexiteit en finesse combineren én perfect pairen met de vis. Toegegeven, ook van hun Castillo Ygay Blanco Gran Reserva Especial 1986 hadden we best wel eens willen nippen.

Langs Rioja's mooiste landschappen: Sierra de la Demanda.

Langs Rioja's mooiste landschappen. Op weg van Logroño naar Samaniego volgen we de Ebro rivier die ons door de mooiste landschappen van de Rioja voert. De stralende najaarszon dompelt de wijngaarden in een immense lappendeken van bonte herfstkleuren. Het uitzicht op de vallei is het mooist vanaf het idyllische vestingsstadje Laguardia met een zee van wijngaarden, die in het zuiden de Ebro lijken in te glijden met op de achtergrond de besneeuwde bergtoppen van Sierra de la Demanda. In het noorden worden ze dan weer door het Cantabria gebergte afgeblokt. Enkele kilometers verder zetten we de auto opnieuw aan de kant in San Martín waar we midden in de wijngaarden meer dan 24 eeuwen architectuur tegen elkaar zien uitgespeeld: het moderne design van bodega Ysios en de Dolmen van San Martín, een van de grootste en mooiste van de vele prehistorische sites van de Rioja Alavesa.

Dolmen van San Martin & Balkon van de Rioja in Samaniego.

In Samaniego volgen we een eind de Puerto de Herrera, een steile bergpas door het Cantabrische gebergte en stoppen we bij het best bewaarde geheim van deze prachtige streek: het 'Balkon van de Rioja'. Vanaf dit uitzichtpunt genieten we van het meest adembenemende zicht op de hele wijnstreek, die er letterlijk aan onze voeten ligt. Vanaf bijna 1000 m hoogte overzien we perfect de drie deelgebieden van La Rioja: Rioja Alavesa pal onder ons, Rioja Alta aan de overkant van de Ebro en links van ons Rioja Baja. Marques de Murietta in Logroño en Marqués de Riscal in Elciego passeren opnieuw de revue. Pal beneden ons zien we de moderne bodega van Baigorri, de volgende halte op onze trip.

Bodegas Baigorri.

De wijnbunker van Samaniego. Eigentijds, inventief, functioneel en mooi tegelijk: harmonieuzer dan Baigorri in Samaniego kan een bodega niet in het omliggende landschap worden geïntegreerd. In de 'glazen lantaarn', het enige bovengrondse deel, overzien we de goudgele wijngaarden van Rioja Alavesa met pal er tegenover de steile grijze rotsen van het Cantabriagebergte. Net als bij Finca de los Arandinos wordt er ook bij Baigorri gewerkt volgens het verticale principe. Samen met Isabel, de PR, leggen we exact dezelfde weg van de wijn af: van de persing van de druiven op de hoogste verdieping tot de stille rijping in houten vaten in de kelder: 35 meter en zes etages lager.

Bodegas Baigorri.

Bodegas Baigorri.

Baigorri produceert jaarlijks 550.000 flessen en negen soorten Rioja modern style, helemaal assorti met hun bodega. Vier ervan proeven we met aangepaste tapa's in de degustatieruimte op de bovenste verdieping: de elegante Baigorri Reserva en Baigorri de Garage, allebei 100% Tempranillo en Baigorri Garnacha, 100% Garnacha. Erg lekkere, maar wat atypische rode Rioja's door hun dominerende fruitsmaak en opvallend subtiele eiktoets. 'Voor ons is vooral het fruit heel belangrijk, waarbij de eik enkel dient als een soort drager,' zegt Isabel. Helemaal onze dada is hun Blanco Fermentado en Barrica (Viura/Malvasia), een fruitige, evenwichtige witte wijn met alweer de lichte eiksmaak op de achtergrond. Voor we vertrekken genieten we in de 'glazen lantaarn' vanuit de comfortabele designzetels van het sublieme uitzicht op de wijngaarden in de ondergaande zon. Bodega Baigorri die we goedbedoeld omdopen tot de Wijnbunker van Samaniego, is qua architectuur onze favoriet van de trip en ook hun wijnen rekenen we tot de allerbeste die we in Rioja geproefd hebben.

Baigorri Blanco Fermentado en Barrica - Tapas run in Calle del Laurel.

Rundstartaar... met roomijs. Er is geen betere manier om een fantastische wijntrip af te ronden dan smaakvol. Dat doen we in Logroño, de hoofdstad van de Rioja, de notoire pelgrimsstad die in 2012 ook nog eens werd uitgeroepen tot gastronomische hoofdstad van Spanje. En daar zit Calle del Laurel voor veel tussen, want het is hier dat de traditie van de tapas ontstond en dat zullen we geweten hebben. In het smalle straatje waar de tapasbars letterlijk tegen elkaar aanleunen kunnen we over de koppen lopen. Iedere bar heeft z'n eigen specialiteit, overal is het aanschuiven. We vergapen ons aan de heerlijkste hapjes, zout en zoet. Kiezen uit al dat lekkers is onbegonnen werk.

La Tavina in Logroño.

Hoewel het de bedoeling is dat je een tapas run doet door in dit super gezellige straatje links en rechts een hapje mee te pikken, kiezen wij voor het volledige tapasmenu van La Tavina, een populaire wijnbar in het begin van Calle del Laurel. We tafelen er in een modern decor, tussen glazen etagères volgestouwd met honderden flessen wijn. De sympathieke eigenares ratelt in een mix van perfect Spaans en miserabel Engels het 7 gangenmenu af. Dat van de 'knapperige varkenssnuit' en 'rundstartaar met roomijs' hebben we vast verkeerd begrepen. Maar niks is minder waar. Het blijken zelfs de specialiteiten van het huis. Verrassend lekker allemaal, vooral de rundstartaar met roomijs van mosterd 'van het beste ijssalon van heel Spanje' is om duimen en vingers af te likken. We krijgen er een  Finca de los Arandinos El Conjura bij geserveerd, toevallig ook de eerste wijn die we op onze trip dronken. Symbolischer kan haast niet: voor ons is de cirkel rond.