Van Gogh Huis Zundert. |
Broederliefde. Zundert mag dan niet meer het idyllische dorp van weleer zijn, Van Gogh's geboorteplek blijft volk uit alle uithoeken van de wereld lokken: Duisters, Italianen, Spanjaarden, zelfs Aziaten en Brazilianen én twee Belgen die er op zondagmiddag komen aanwaaien. Op de Markt zien we een frietkraam met een replica van de Aardappeleters... die jawel frieten naar binnen spelen. Geniaal. Pal ertegenover staat het Vincent Van Gogh Huis, de plek waar de illustere kunstenaar het levenslicht zag. We worden er opgewacht door conservator Ron Dilven die ons meeneemt naar zijn kleine kantoor volgestouwd met boeken over de Brabantse schilder. 'Ik heb niet alles over hem, maar wel heel veel,' lacht hij. ''Vincent leefde hier tot z'n zestiende jaar. Het is de enige plek waar het gezin Van Gogh helemaal samen was. Zundert heeft zowel de kunstenaar als de mens Van Gogh gevormd.' Zoals? 'Het plattelandsleven met z'n hardwerkende mensen en de natuur die je hier overal volop vindt,' zegt Ron, 'hebben hem enorm beïnvloed.'
Vincent Van Gogh Huis Zundert. |
Vincent & Theo - Zadkine. |
Op het Van Goghplein bezoeken we het Protestantse kerkje waar Vincents vader dominee was. Op het kleine kerkhof er rond vinden we het graf van Vincents jongere broer en naamgenoot die exact een jaar voor zijn geboorte stierf. Een kunstenares legt in de aanpalende kosterswoning ijverig de laatste hand aan haar werk. Het pand werd onder impuls van Vincents vader Theodoor aangekocht en is nu een artist-in-residence met atelier en galerij. We zetten een punt achter onze wandeling bij dé blikvanger op het plein: het geabstraheerde beeld Vincent en Theo van Zadkine uit 1963. Mooier dan dit kan de broederliefde tussen de Van Gogh's nauwelijks geïllustreerd worden. Voor we Zundert verlaten nemen we nog ruim de tijd om het obligate streekbier te proeven: Zundert Trappist die we drinken in de gezellige Brasserie Van Gogh waar je volgens Ron ook nog eens uitstekend kan eten.
"Mooier dan het beeld 'Vincent en Theo' in Zundert kan de broederliefde tussen de broers Van Gogh's nauwelijks geïllustreerd worden."
Waterstaatkerkje Nuenen: toen en nu. |
Aan tafel bij de Aardappeleters. 'Vincent was 30 toen hij in 1883 vanuit Den Haag bij zijn ouders in Nuenen kwam intrekken,' zegt Frans die ons op sleeptouw neemt op een Van Gogh tour in en rond het dorp. 'Erg welkom was hij er niet. Vooral de relatie met z'n vader, die intussen dominee was geworden in deze Brabantse gemeente, was erg bekoeld.' We staan bij de oude pastorie in de Berg (straat) waar de familie Van Gogh woonde. 'Vincent leefde in het mangelhuis waar hij ook z'n atelier had,' zegt Frans. We volgen het smalle pad naast het huis tot achter in de tuin waar een replica van een pentekening de plek markeert waar Van Gogh het werk in kwestie (Het ijsvogeltje) tekende. 'Nuenen is een gigantisch openluchtmuseum in de voetsporen van Van Gogh,' zegt Frans. 'Er zijn hier 23 locaties die rechtstreeks gelinkt zijn aan de schilder, 14 daarvan zijn plekken die hij op doek of papier zette.'
De oude pastorie (boven) & 'De Aardappeleters' in 3D in Park (onder) Nuenen. |
Naast de pastorie bezoeken we Nune Ville, het huis waar de vorige dominee met z'n drie dochters woonde en we worden rondgeleid door de huidige eigenares Jacqueline. Met een van de dochters, Margot, begon Van Gogh een romance die door geen van beide families geduld werd. Ze eindigde met de tragische zelfmoordpoging van Margot. In Papenvoort (straat) staan we bij een van de meest iconische monumenten uit het Nuenense Van Gogh register: het Waterstaatkerkje. 'Vincent zette het in 1884 speciaal voor zijn moeder op doek die met een gebroken been niet in staat was om naar de kerk te gaan. De kerkgangers heeft hij er pas enkele jaren later bijgeschilderd,' zegt Frans. Het Park van Nuenen vertelt de geschiedenis van een van Van Gogh's beroemdste schilderijen, De Aardappeleters. 'Het is een echt meesterwerk, al dachten ze daar in zijn tijd net iets anders over,' zegt Frans. We zien er de Aardappeleters in 3D, een kunstwerk van Peter Nagelkerke dat met gemengde gevoelens werd onthaald in het dorp. Frans wijst de plek aan naast de Heilige Clemenskerk waar het tweede atelier van Van Gogh stond nadat hij na de zoveelste ruzie met z'n vader het mangelhuis had verlaten. 'Het was in dat kostershuisje dat hij zijn beroemde Aardappeleters schilderde,' vertelt hij met enige trots.
Van Gogh vond inspiratie in De Brabantse natuur. & De Collse Watermolen in Nuenen. |
We rijden de wijde natuur rond Nuenen in, op zoek naar plekken waar Van Gogh zijn schildersezel neerpootte. Onze eerste halte is de Collse watermolen in Eindhoven die hij in 1884 op doek zette. De oude molen aangedreven door de rivier de Kleine Dommel werd vakkundig gerestaureerd en werkt vandaag opnieuw perfect. Een van Vincent's lievelingsplekken was de Oude Toren die hij meermaals schilderde. We zien er enkel nog de fundamenten van, want het monument werd in 1885 afgebroken, tot grote ergernis van Van Gogh. 'Vandalen noemde hij ze,' zegt Frans. Op het kerkhof er rond zien we het graf van Vincent's vader die in hetzelfde jaar van de sloop de geest gaf. Bij de Gerwenseweg staat De Roosdonck, een windmolen die 'figureert' op verschillende schilderijen en schetsen van Van Gogh.
Molen De Roosdonck. |
Binnen is een echte molenaar aan het werk, want ook dit monument werd helemaal gerehabiliteerd. Frans wijst de plek aan waar de hoeve van De Aardappeleters stond. Nu staat er een modern huis. 'Vincent maakte eerst schetsen bij de familie thuis en zette het daarna in z'n atelier op doek,' vertelt hij. 'Wist je trouwens dat de meest productieve periode van z'n leven die in Nuenen was?' Een laatste molen bezoeken we op een eilandje in de Kleine Dommel, de Opwettense watermolen met het grootste rad van Nederland. Ook die werd door Van Gogh op doek gezet. Functioneren doet de molen niet meer, maar van dit indrukwekkende monument werd een restaurant gemaakt. We lunchen er met Frans die ons een 'Twaalfuurtje vis' aanbeveelt dat we doorspoelen met een fris streekbiertje. Tijdens de lunch vertelt hij honderduit over Van Gogh door wie hij duidelijk gefascineerd is. Eén ding is zeker: een betere gids dan deze uiterst sympathieke Nuenenaar kunnen we ons nauwelijks inbeelden.
Vincentre- Nuenen.
|
Terug in Nuenen bezoeken we Vincentre, het museum waarvan Frans een van de grote bezielers is. We worden er terug gekatapulteerd naar de tijd dat Van Gogh er nog woonde. Een interactieve tentoonstelling loodst ons de wereld in zoals Van Gogh die in Nuenen beleefde. We horen verhalen van mensen die hem gekend hebben, zoals zijn hulpje Piet Van Hoorn die vogelnestjes voor hem ging roven. Ook op zijn beroemde Aardappeleters wordt uitgebreid gefocust. De figuren in het schilderij krijgen een naam en komen tot leven. Even lijkt het of we bij hen aan tafel zitten. We ronden onze Nuenense tour af in Café Schafrath bij het park waar nogal wat Belgisch bier vloeit. Maar wij kiezen voor die andere lekkere Brabantse trappist, La Trappe Quadruppel, een van onze favoriete bieren, heerlijk met een portie bitterballen erbij. Met tegenzin nemen we afscheid van Frans, onze fantastische gids die we na amper een dag tijd al jaren lijken te kennen.
"In Vincentre krijgen de Aardappeleters een naam en komen ze tot leven. Even lijkt het of we bij hen aan tafel zitten."
Restaurant De Lindehof Nuenen. (© De Lindenhof Nuenen). |
Sterrennacht. Van Gogh mag dan zijn hele leven gezworen hebben bij eenvoudige kost, wij doen dat allerminst. 's Avonds dineren we op een steenworp van ons hotel, in tweesterren restaurant De Lindehof in Nuenen waar Sounil Bahadoer sinds 2007 de plak zwaait. Ook hier vinden we een link naar Van Gogh, want de charismatische Surinaamse chef is niet alleen een groot bewonderaar, maar heeft net als Van Gogh hard aan z'n weg moeten timmeren. Want geef toe, klassieke Franse gerechten met een kruidige Surinaams-Indiase twist serveren is niet de weg van de minste weerstand. Maar het resultaat is verbluffend. In het cosy interieur laten we ons verwennen met een zesgangenmenu dat door de chef eigenhandig wordt opgediend. We genieten van atypische, heerlijke gerechten die bijzonder origineel worden gepresenteerd en waarbij de sympathieke Litouwse sommelier aangepaste (wereld-) wijnen serveert. Na ons gastronomisch intermezzo genieten we van nóg meer sterren tijdens een nachtelijke wandeling op het Van Goghfietspad tussen de Collse watermolen en die van Opwetten. Op dit 600 meter lange traject brengt kunstenaar Daan Roosegaarde hommage aan Van Gogh door 's nachts duizenden glinsterende steentjes te laten oplichten met patronen van Van Gogh's Sterrennacht. Doe daar nog de echte sterren bij die boven onze hoofden fonkelen en de romantiek is niet ver weg.
"Ook in De Lindehof vinden we een link naar Van Gogh waar de getalenteerde chef Sounil moest net als Van Gogh hard moest timmeren aan z'n weg."
Truttenschudder met jarretelaandrijving. Brabantse precisie: exact bij de elfde klokslag van de Sint-Janskathedraal in Den Bosch zwaaien de deuren van het Noordbrabants Museum open. Dit mooie museum in een 18e eeuws Jezuïetenklooster werd enkele jaren geleden met het nieuwe Design Museum Den Bosch versmolten tot het actuele Museumkwartier. Met gids Annemarie bezoeken we de Van Gogh-collectie op de eerste verdieping. 'Het museum steunt op drie peilers,' zegt ze. 'Van Gogh, Jan Sluijters en Jeroen Bosch. Van de eerste twee hebben we originele werken in huis, van de derde helaas niet.' Van Van Gogh bewonderen we 11 werken, allemaal uit zijn Brabantse periode met taferelen uit het harde plattelandsleven waarover een zekere zwaarmoedigheid hangt. Toch had de donkere kleurzetting niet echt de bedoeling somber te zijn volgens Annemarie. 'Van Gogh bezat een boek over Delacroix's kleurenleer en werd op het verkeerde been gezet door de zwart-wit afbeeldingen erin.'
'Portret van een vrouw' en 'De Collse Watermolen' in het Noordbrabants Museum.
|
Bar & Kitchen Pollevie, Den Bosch. |
Lunchen doen we bij Pollevie Bar & Kitchen, een topadres net buiten het centrum. We doen er ons te goed aan de heerlijke gerechten van Floris Gerrits, een jonge chef die uit het kunstonderwijs komt. We eten er wilde gerookte gansfilet met pompoenbereidingen als entree en hertfilet met braambessensaus, pastinaak, knolselder en spruitjes als hoofdgerecht. Het smaakt niet alleen lekker, maar het zijn ook echte kunstwerkjes op het bord. Sommelier Otto serveert er respectievelijk een Italiaanse witte wijn en een volronde Beaujolais bij. Zeiden we al dat we in Brabant waren?
"In het Noordbrabants Museum zien we werken uit Van Goghs Brabantse periode met plattelandstaferelen waarover een zekere zwaarmoedigheid hangt."
Etten-Leur. 'Moet dat nou echt weer?' citeert Jan onze gids licht ironisch de inwoners van Etten-Leur, wanneer hun stad weer eens het nieuws haalt met een of ander item over Van Gogh. We staan op de Markt van Etten-Leur waar een opvallende boom en bescheiden kerk om aandacht vragen. Allebei zijn ze uniek. De eerste is een Moeierboom, een enorme linde die er in 1675 geplant werd en waaronder recht werd gesproken. 'Een indrukwekkend natuurmonument dat de jonge Vincent zeker heeft gekend, want in 1881 leefde hij hier bijna een jaar lang,' zegt Jan. Wat ons als Van Gogh bewonderaars vooral interesseert is het kerkje waar Vincent's vader 7 jaar lang dominee was. Vandaag staat het bekend als de Van Gogh Kerk van Etten-Leur, een niet te missen halte op de Brabantse route in de voetsporen van de schilder. Want hier zette Van Gogh zijn eerste echte stappen als kunstenaar.
Van Gogh Kerk in Etten-Leur. |
Achter de kerk staan we bij een mooi standbeeld van Van Gogh op de plek waar ooit het kostershuis stond. 'In dat pand had hij zijn eerste echte atelier,' vertelt Jan. Ernaast zien we een muur die levensgroot werd opgeschmukt met enkele tekeningen die Vincent hier maakte. De korte, maar erg bewogen tijd die de schilder in Etten-Leur doorbracht komt weer tot leven in de kerk die magistraal werd omgebouwd tot een bezoekerscentrum: zijn hartstochtelijke, maar onbeantwoorde liefde voor zijn nicht Kee, de vorderingen die hij als kunstenaar maakte en de ruzie met z'n vader op Kerst waarna hij Etten definitief verliet. Heel indrukwekkend zijn de glasramen die een illustratie zijn van de verschillende fasen uit het leven van de schilder, die dit bescheiden stadje op de wereldkaart zette.
"De korte, maar bewogen tijd die Van Gogh in Etten-Leur doorbracht komt magistraal tot leven in de Van Goghkerk in Etten-Leur."
© TEKST: W. GLADINES - FOTO'S: M. THYS & W. GLADINES 2019
PRAKTISCH:
Lees ook: Brabant celebrates food 2018.
Onze tip: maak er een Van Gogh weekend van. Zowel Zundert, Den Bosch, Nuenen en Etten-Leur zijn makkelijk te maken dagtrips vanuit België. Maar leuker is om er net als wij een weekendje van te maken in de voetsporen van Van Gogh. Neem de tijd om de Van Gogh-monumenten op je eigen tempo te ontdekken, geniet van de natuur, de Brabantse gastvrijheid en vooral van de lokale gastronomie (Noord-Brabant heeft uitstekende restaurants en je vind er de meeste sterrenchefs van Nederland). Een goede uitvalsbasis voor een Van Gogh-weekend is Parkhotel Auberge Nuenen, een hotel met uitzicht op de Aardappeleters in 3D, modern ingerichte kamers en vriendelijk personeel. Voor wie Van Gogh wil combineren met fietsen is er de 335km lange Van Goghfietsroute verdeeld in 5 unieke routes die langs Van Gogh erfgoedlocaties lopen.
Geen opmerkingen