GERAARDSBERGEN: EEN DUIK IN DE HIGHLIGHTS VAN DE MATTENTAARTENSTAD

geraardsbergen,marbol geraardsbergen, sint-bartholomeuskerk, dierkosttoren, muur, muur van geraardsbergen, olavs mattentaartenhuis, manneken pis, mattentaarten, op de flanken van de muur,

Geraardsbergen wordt ook de stad van de drie M's genoemd: Mattentaarten, Manneken Pis en de Muur, drie namen die tot ver buiten de landsgrenzen klinken. Dit jaar is het ook precies 950 jaar geleden dat Geraardsbergen als eerste Vlaamse stad een stadskeure verwierf. Voor ons een goeie reden om eens te gaan grasduinen in bijna 10 eeuwen erfgoed aan de Dender. Behalve de M's ontdekten we nog een aantal andere letters van het alfabet, zoals de G's van groen en genieten en de K van kunst.

Manneken Pis van Geraardsbergen, de oudste putto van 't land.

Manneken Pis V.O. Geen horden toeristen die elkaar staan te verdringen, maar een intieme tête-a-tête met de beroemdste inwoner van Geraardsbergen: Manneken Pis. Dat is alvast één verschil met zijn evenknie uit Brussel, maar het fijne over het ventje komen we te weten in de Permanensje, in het kleine Manneken Pismuseum bij de toeristische dienst. 'Manneken Pis is een zogenaamde putto,' zegt Jan van de dienst erfgoed. 'Een modeverschijnsel uit de Renaissance, kleine naakte jongens die water spuwden uit hun mond óf hun piemel.' En hoe zit het met de rivaliteit met Brussel? Jan lacht. 'De onze is de oudste, dat is historisch bewezen. In Geraardsbergen zeggen we soms laconiek: Toen Manneken Pis van Brussel aarzelend begon te sputteren, had die van ons al de hele Dender vol geplast.

geraardsbergen,marbol putto, geraardsbergen, sint-bartholomeuskerk, dierkosttoren, muur, muur van geraardsbergen, olavs mattentaartenhuis, manneken pis, mattentaarten, op de flanken van de muur,

En toch kijkt hij een beetje droevig: de originele versie van Manneken Pis in de Permanensje.

Het Geraardsbergse Manneken Pis (1459) is exact 160 jaar ouder dan z'n broertje in de hoofdstad en dat merk je aan de stijl: die van ons heeft nog de vrij statische pose uit de renaissance, terwijl de Brusselse versie een soort beweging lijkt te maken, wat dan weer typisch is voor de barokperiode.' Het beeld in de nis bij het stadhuis is een replica, maar het originele kan je bewonderen in het Manneken Pismuseum in de Permanensje, samen met tientallen gekostumeerde versies. Want vandaag heeft het plassende ventje een garderobe van maar liefst meer dan 300 stuks. We zien hem er o.a. in een paracommando outfit, als politieagent, stationschef en als het chantillykantmanneken.

"Toen Manneken Pis van Brussel aarzelend begon te sputteren, had die van Geraardsbergen al de hele Dender vol geplast."

Het neo-gotische stadhuis van Geraardsbergen en de Permanensje met ervoor de Marbol

Het Laatste Oordeel. Samen met Jan trekken we de stad in waar zowat alle highlights op wandelafstand liggen. Onze eerste halte is de Marbol, de historische fontein pal voor het stadhuis. 'Geraardsbergen wordt wel eens de stad van de drie M's genoemd,' zegt Jan. 'Mannken Pis, Mattentaarten en de Muur. Maar voor mijn part mag je daar nog de M van Marbol aan toevoegen.' De statige Gotische fontein uit de late 14e eeuw is de oudste van heel Oost-Vlaanderen. Al is het exemplaar voor het stadhuis een replica uit 1935, want de originele, wat verweerde versie kan je bekijken op het binnenhof van het oude hospitaal. In het burchtachtige stadhuis worden we meteen verwelkomd door Goliath, Gerarda Ghislaine Agnes Frieda en Kinneke Baba, de drie reuzen die elk jaar tijdens de Processie van Plaisance met de relikwieën van de Heilige Bartholomeus de stad worden rondgedragen.

'Het Laatste Oordeel' van Adriaen Moreels en Pieter van Boven (1525).

Verderop hangt een van de stadskeuren die Geraardsbergen 950 jaar geleden als eerste Vlaamse stad voorrechten en vrijdommen toekende. 'Alweer een replica, want de originelen worden in archieven in binnen- en buitenland bewaard,' zegt Jan. In de trouwzaal zien we enkele mooie schilderijen, maar een ervan, Het Laatste Oordeel, fascineert ons enorm. Tekst en uitleg krijgen we van Jan. 'Het doek werd oorspronkelijk in 1456 gemaakt door Willem Westvalinc voor het stadhuis dat toen nog een gerechtshof was. Maar het raakte verloren. Adriaan Moreels en Pieter Van Boven maakten er in 1525 een kopie van.' Het is een kleurrijk werk, vol allegorieën, helemaal in de stijl van Brueghel en Bosch.

De Sint-Bartholomeuskerk bezit een schat aan religieuze kunst.

We stoppen even bij de Sint-Adriaansabdij waarvan enkel het poortgebouw, het abtenhuis en het koetshuis de duizendjarige tand des tijds doorstonden. De oude Benedictijnenabdij was in de middeleeuwen een belangrijke bedevaartsoord en wordt momenteel volop gerestaureerd. Onze volgende halte is de Sint-Bartholomeuskerk op de Markt. 'Aan de gotische kerk werd in de loop der tijden nogal wat gesleuteld,' vertelt Jan. 'Pas in de late 19e eeuw kreeg ze haar huidige uitzicht.' Binnen zien we een echte schat aan religieuze kunst. De houten preekstoel uit halfweg de 18e eeuw geldt als een van de mooiste van 't hele land. In een van de zijkapellen staan enkele unieke zilveren schrijnen uitgestald waarvan een met de relieken van de Heilige Bartholomeus. Tussen de vele schilderijen is De Marteldood van Sint-Bartholomeus, van de Antwerpse schilder Gaspar de Crayer, de absolute blikvanger. Een topwerk dat moeiteloos kan concurreren met dat van meer beroemde tijdgenoten.

"Het Laatste Oordeel fascineert ons enorm, het is een kleurrijk werk vol allegorieën helemaal in de stijl van Brueghel en Bosch."

't Boerenol, een mooi gerestaureerd steegje bij de oude stadsmuur.

Verderfelijk straatpisserijgebruik. Wat leuk is in Geraardsbergen, is dat de straatnaamborden ook het plaatselijk dialect vermelden. Zoals Boerenhol ('t Boerenol) een smal steegje bij de restanten van de oude stadsomwalling. Als we het steegje doorsteken, zien we meteen een opvallende muurschildering, het Verboden Paradijs van Clara Spilliaert. 'Een nazaat van de beroemde schilder,' zegt Jan. Enkele meters verder waarschuwt een gedicht aan de muur ons voor wildplassen: 'Ook in de stad van 't oudste Manneken: tegen de muur pissen is zo gebeurd. Maar dat verderfelijke straatpisserijgebruik wordt hier ten stelligst en streng afgekeurd.' Waarvan akte. Langs 't Boerenol komen we bij de Dierkosttoren, een van de laatste, nog stille getuigen van de 13e eeuwse stadsmuur. Jan neemt ons mee tot op het dak vanwaar we een fenomenaal uitzicht over de stad hebben. Wat ons meteen opvalt is de immense zee van groen die Geraardsbergen als een stenen oase omarmt.

"Geraardsbergen wordt als een stenen oase omarmt door een immense zee van groen."

Ewaud Geerts nam drie jaar geleden Olav's Mattentaartenhuis over van z'n vader.

Onweerstaanbaar lekker. Ewaud Geerts stond al van kindsbeen af in Olavs Mattentaartenhuis, de winkel van z'n ouders. 'Op mijn twaalfde nam ik de winkel over als mijn ouders met vakantie waren,' zegt hij. 'De winkel doen dat was mijn grote vakantie.' Ewauds vader, Olav, startte meer dan 30 jaar geleden zijn zaak in de Brugstraat. Vaak trok hij met zijn mattentaarten naar het Folkfestival van Dranouter waar ze gretig aftrek vonden. Olavs Mattentaartenhuis werd intussen een begrip in Geraardsbergen. Drie jaar geleden nam Ewaud de zaak over en sindsdien runt hij ze met hart en ziel. Mattentaarten worden al sinds de middeleeuwen gemaakt van matten, gestremde zure koemelk. Enkele jaren geleden werd dit Geraardsbergse streekproduct nog uitgeroepen tot het beste Belgische gebak. Of we een kleine of een grote mattentaart willen proeven, vraagt Ewaud. Doe ons maar een grote, want ook wij zijn gek op deze lekkernij. Ewauds mattentaarten zijn onweerstaanbaar en smaken het best met een kop vers gemaakte koffie erbij. En al kan je de heerlijke mattentaarten vandaag kopen tot ver buiten de grenzen van Oost-Vlaanderen, nergens smaken ze zo goed als in Geraardsbergen zelf.

"Al kan je vandaag de lekkere mattentaarten kopen tot ver buiten de grenzen van Oost-Vlaanderen, nergens smaken ze zo goed als in Geraardsbergen zelf."

Kasseien, bloedloze keizers van terreur en harde stenen stilte. (Willie Verhegge)

Alle wegen leiden naar boven. Na een memorabel ontbijt in Hotel Geeraard trekken we onze beste bottinen aan voor de 11,5 km lange wandeling Op de flanken van de muur. De anders vrij levendige Grotestraat ligt er wat ingedommeld bij en ook de rimpelloze Dender is nog volop in ochtendmodus. Vanaf de brug gaat het langzaam bergop, maar bij de Vesten wordt het écht klimmen: over kasseien, de bloedloze keizers van terreur en harde stenen stilte, volgens dichter Willie Verhegge, wiens mooie gedicht we lezen op een steen bij het park. We wandelen de 110m hoge Oudenberg op, de mythische heuvel die wereldberoemd werd als de Muur (van Geraardsbergen), de steilste klim van Vlaanderen waar zelfs de taaiste Flandriens hun tanden op stuk hebben gebeten. Maar ook te voet is de kilometerlange Muur een uitdaging.

Onze-Lieve-Vrouw van Oudenbergkapel met uitzicht.

Langs de weg lezen we nog meer poëzie van Willie Verhegge, lofzangen aan de coureurs die hier ooit letterlijk bloed, zweet en tranen hebben gelaten. Voor ons het perfecte excuus om even op adem te komen. Kleine groepjes wielerfanaten steken ons in werkvitesse voorbij. Tergend traag. Sommige geven er onderweg de brui aan, anderen trappen vloekend en spugend verder naar boven. Bij de Onze-Lieve-Vrouw van Oudenbergkapel op de top genieten we van een prachtig uitzicht over de wijde groene omgeving. Volgens een oude legende staat de bedevaartskapel op een prehistorisch heiligdom waar zonneoffers werden gebracht. Anderen beweren dan weer dat ze op een oude grafheuvel staat.

Op de flanken van de Muur.

Door een glooiend groen landschap, met knotwilgen als dungezaaide bewoners, wandelen we naar het Raspaillebos, een stiltegebied op de flank van de Bosberg waar we onze tweede, maar iets minder steile klim van de dag maken. Want alle wegen lijken hier naar boven te leiden. De 107m hoge getuigenheuvel staat mét de Muur op het programma van de eerste etappe van de Tour de France volgend jaar. We genieten met volle teugen van het landschap dat niks dan rust en stilte uitstraalt. Heerlijk herbronnen op zondagochtend. Terug in de stad zijn we aan een opkikkertje toe dat we vinden bij Brasserie Grupello. Het café is Orval ambassadeur en laat dat nu net een van onze favoriete biertjes zijn. Voor we weer met de trein naar huis rijden, slaan we nog snel enkele lekkere mattentaarten in bij Olavs Mattentaartenhuis, het perfecte souvenir van de koers- en kunstminnende stad aan de Dender.

"We genieten met volle teugen van het landschap dat niks dan rust en stilte uitstraalt. Heerlijk herbronnen op zondagochtend."

Dender by night.

Wij gingen tijdens ons weekendje Geraardsbergen op stap langs het parcours van Straatbeeld: klassieke museumkunst die plots street-art wordt, een alternatieve en boeiende manier om de stad aan de Dender te ontdekken. 125 Zwart-witprints van werken uit het rijke kunstpatrimonium van Geraardsbergen worden in een totaal andere context geplaatst. Ze vertellen over het rijke verleden van Geraardsbergen en geven tegelijk een leuke, boeiende en soms hilarische inkijk op de stad van vandaag. Straatbeeld kan je nog tot eind november '18 afwandelen met een plan dat je kan ophalen bij de toeristische dienst, maar elke zaterdag- en zondagnamiddag om 14 uur zijn er ook gratis rondleidingen met een gids. Afspraak: Infokantoor van de toeristische dienst op de Markt. Een aanrader!

WEEKEND GERAARDSBERGEN PRAKTISCH:

Info over Geraardsbergen: www.visitgeraardsbergen.be

Info over de Vlaamse Ardennen: www.toerismevlaamseardennen.be

Overnachten: Wij sliepen in Hotel Geeraard een karakterhotel in een historisch pand op wandelafstand van het station. Elf smaakvol ingerichte kamers en suites, gratis wifi en parking. En wat leuk is: een super uitgebreid en heerlijk ontbijtbuffet is inbegrepen in de prijs.

Tafelen: Wij gingen dineren in Bistro André in de Wijngaardstraat. Warm, modern interieur, Belgische keuken met een plus en een originele wijnkaart. Efficiënte en supervriendelijke bediening.