 |
Op enkele kilometers van het vasteland ligt een uniek stukje 'entre deux mers', een fascinerende wereld met eigen wetten, beklijvende verhalen en eigenzinnige tradities: de Waddeneilanden. De natuur is er exuberant, de mensen gastvrij en de zee een oneindige provisiekast. Een spectaculaire manier om de Waddeneilanden te verkennen is met een stoere klipper. Hijs de zeilen! Eiland hoppen in de Nederlandse Wadden.
 |
| Harlingen, de hub voor de Waddeneilanden. |
Hijsen, die zeilen! 'Wolkom oan board! Welkom aan boord!' In de haven van Harlingen word ik opgewacht door Myriam en Winnie, de tweekoppige crew van de Iselmar, een oude klipper die tot kort voor de Tweede Wereldoorlog nog gebruikt werd als zeilend vrachtschip. Myriam is de gastvrouw op de Iselmar, Winnie de kapitein van dienst en de klipper zelf mijn thuis voor de volgende vijf dagen. Met de Iselmar gaan we drie Waddeneilanden aansturen: Terschelling, Ameland en Vlieland. Texel slaan we over, maar het grootste waddeneiland stuurde voor de gelegenheid een delegatie mee op de tocht naar Terschelling: Boy Schuiling, chef van 't Pakhuus Texel en Jaap, bard, dichter en wadfilosoof.
Als we de haven van Harlingen uitvaren, rammelt Myriam nog snel het boordreglement af. En wat Myriam zegt, kan je maar beter doen. Terwijl Jaap het dek opluistert met klassiekers van Guthrie, Cohen en Dylan, maak ik kennis met de andere gasten: vier Belgen en vijf Duisters, een broos evenwicht. Boy ontkurkt champagne en serveert een seafood schotel om van te dromen. Meevaller: de Duisters lusten geen kreeft, kaviaar en krab, een dubbele portie voor ons dus. Net wanneer ik denk dat we een decadent lui tochtje naar Terschelling maken, roept Myriam alle hens aan dek. De zeilen moeten gehesen en er is er geen ontkomen aan. Het wordt een krachttoer waarvan we niet terug hebben. Meteen wordt duidelijk: het waddenzeemansleven is niet voor watjes.
Bij de stuurhut vraag ik Winnie het hemd van het lijf. 'De ondiepe Waddenzee is erg moeilijk te bevaren en vergt speciale vaartechnieken,' zegt ze. 'De zandbanken en geulen verplaatsen zich constant zodat een zeekaart hier snel veroudert. Platbodems zoals de Iselmar werden speciaal ontworpen voor het ondiepe water, zonder kiel. Vandaar de twee zijzwaarden op de romp.' Net voor we de haven van Terschelling binnenvaren strijken we de zeilen onder de deskundige aanwijzingen van Myriam. Vol bewondering kijk ik toe hoe Winnie in de haven van Terschelling de Iselmar met een ongeziene precisie tussen twee andere platbodems 'parkeert'. Welkom op Terschelling.
 |
 |
| The Texel Connection: Jaap en Boy. |
Als we de haven van Harlingen uitvaren, rammelt Myriam nog snel het boordreglement af. En wat Myriam zegt, kan je maar beter doen. Terwijl Jaap het dek opluistert met klassiekers van Guthrie, Cohen en Dylan, maak ik kennis met de andere gasten: vier Belgen en vijf Duisters, een broos evenwicht. Boy ontkurkt champagne en serveert een seafood schotel om van te dromen. Meevaller: de Duisters lusten geen kreeft, kaviaar en krab, een dubbele portie voor ons dus. Net wanneer ik denk dat we een decadent lui tochtje naar Terschelling maken, roept Myriam alle hens aan dek. De zeilen moeten gehesen en er is er geen ontkomen aan. Het wordt een krachttoer waarvan we niet terug hebben. Meteen wordt duidelijk: het waddenzeemansleven is niet voor watjes.
 |
| Hijs de zeilen! |
Bij de stuurhut vraag ik Winnie het hemd van het lijf. 'De ondiepe Waddenzee is erg moeilijk te bevaren en vergt speciale vaartechnieken,' zegt ze. 'De zandbanken en geulen verplaatsen zich constant zodat een zeekaart hier snel veroudert. Platbodems zoals de Iselmar werden speciaal ontworpen voor het ondiepe water, zonder kiel. Vandaar de twee zijzwaarden op de romp.' Net voor we de haven van Terschelling binnenvaren strijken we de zeilen onder de deskundige aanwijzingen van Myriam. Vol bewondering kijk ik toe hoe Winnie in de haven van Terschelling de Iselmar met een ongeziene precisie tussen twee andere platbodems 'parkeert'. Welkom op Terschelling.
"Vol bewondering kijk ik toe hoe kapitein Winnie de boot met ongeziene precisie tussen twee andere platbodems 'parkeert."
 |
 |
Een bont allegaartje waar je niet op uitgekeken raakt: Wrakkenmuseum Terschelling.
|
"Voor het jutten is de crème er wat af, gelukkig spoelen er nog wel eens wat planken, bevroren kalkoenen of Russische koelkasten aan."
 |
| Met boswachter Feline op zoek naar eetbare planten. |
Vlaams Paard. Zelfs bij mist verliezen de Waddeneilanden niks van hun charme. Bij de Natuurschuur in Lies trek ik met boswachter Feline de nevelige draslanden van Terschelling in op zoek naar eetbare wilde planten. En het is ronduit verbazend hoeveel eetbaars er voor onze voeten groeit. We plukken brandnetels, weegbree, madeliefjes en een ris andere groene smaakmakers die we later in een maaltijd zullen verwerken. Dat ik onderweg nog iets opsteek, is uiteraard mooi meegenomen. Zoals bergeenden die in konijnenholen broeden en het belang van de konijnenpopulatie voor het vlinderbestand. Een lang verhaal, maar het houdt steek. In de Natuurschuur heeft Flang van Kookstudio Flang in de Pan intussen de potten op het vuur gezet en gaat hij aan de slag met onze wildpluk. Flang is drievoudig wereldkampioen snert koken en organiseert originele kookworkshops en (wad-) proeverijen op Terschelling. Hij stoomt voor me klaar: verse brandnetelsoep (lekker), pasta met pesto van wildpluk (heel lekker) en dikke flensjes met suiker (lekker zoet). Flang is een man naar m'n hart, iemand waarmee ik best wel een weekje zou willen optrekken.
 |
 |
| Kokkerellen met Flang: pasta met pesto van wildpluk. |
De haven van Terschelling ligt er 's avonds sfeervol bij. De boten baden nu in het flauwe schijnsel van de havenlampen waar de felle lichtstraal van de Brandaris zich om de zoveel seconden door priemt. Op de boten heerst een opgewekte stemming. Ergens klinkt muziek. Ook in het ruim van de Iselmar is het een gezellige boel. Myriam laat duidelijk niks aan het toeval over als het op het verwennen van haar gasten aankomt. Ze heeft een gigantisch bord tapas klaargezet met hapklare specialiteiten uit Friesland en de Wadden. Ook drank is er in overvloed: jenever, kruidenlikeur van de eilanden en bier van het Brouwdok, een havenbrouwerij uit Harlingen. Hun Dokwerker, Wad Weizen en Vlaams Paard vallen vooral bij de Belgen aan boord erg in de smaak. De Duitsers houden het bij thee. Tot in de late uurtjes wordt er gesocialized, gekeuveld en gedronken. 's Morgens met kleine oogjes uit bed.
"De Dokwerker, Wad Weizen en Vlaams Paard vallen vooral bij de Belgen aan boord erg in de smaak. De Duitsers houden het bij thee."
 |
| Terschelling by night. |
Licht in de branding. De tocht met de watertaxi van Wagenborg Passagiersdiensten van Terschelling naar Ameland duurt iets langer dan ik had ingeschat. Maar op de Waddenzee is tijd een rekbaar begrip. Met grillig kronkelende vaargeulen moet er vaak flink omgevaren worden. Ik huur een fiets om het eiland met de vele zandduinen te verkennen. In Hollum ontmoet ik André Ruygh, een man die hier een stevige opwaartse carrière maakte: 236 trappen, 15 etages en 55m hoog om precies te zijn. Want 25 jaar lang hield hij vanuit de Bornrif, de gietijzeren Amelandse vuurtoren, de Noordzee in de gaten. 'Meer dan eens moest ik een ingedommelde of dronken kapitein wakker maken,' zegt hij laconiek. Toen de vuurtoren in 1988 geautomatiseerd werd, ging André met pensioen, maar van z'n vuurtoren is hij niet weg te slaan.
 |
| De Bornrif, Amelands vuurtoren. |
"In Hollum ontmoet ik een man die een stevige opwaartse carrière maakte: 236 trappen, 15 etages en 55m hoog om precies te zijn."
 |
| Mist geeft de Waddenzee iets mysterieus. |
De Wadden Big Five. Als we met de Iselmar van Terschelling naar Vlieland varen, hangt er zeemist. Winnie en Myriam speuren nu heel geconcentreerd naar de bakens die de zeestraat aftekenen. Pas als de mist optrekt wordt de sfeer rond de stuurhut weer wat relaxer. Maar niet voor lang, want de opwinding aan boord is groot als plots een rubberboot in Somalische piratenstijl op ons komt afstevenen. We worden geënterd en één voor één de zodiac ingetild. De piraten van dienst blijken ene Jan en Folkert te zijn. De eerste stelt zich voor als bootman, de tweede als zelfverklaard ambassadeur van Werelderfgoed Waddenzee. Tegen 40 mijl/uur scheuren we naar de Richel, een enorme zandbank tussen Terschelling en Vlieland, waar een massa zeehonden ligt te luieren. 'In de hele Waddenzee leven ongeveer 45.000 zeehonden, waarvan vijf à zesduizend hier rond Vlieland,' zegt Folkert.
 |
 |
| De Richel is een hotspot voor zeehonden. |
Als ik bedenk dat zo'n beest 10kg vis per dag eet, dan moet er wel heel veel vis in de Waddenzee rondzwemmen. We leggen de motor een twintigtal meter van de zandplaat stil. Er liggen werkelijk honderden zeehonden, sommige dutten, andere houden ons wat onverschillig in hun vizier, enkele dappere exemplaren zwemmen tot bij de boot en gapen ons vanuit het water nieuwsgierig aan. 'Wist je trouwens dat er een Wadden Big Five bestaat?' vraagt Folkert. 'De grijze en gewone zeehond, de bruinvis, de zeearend en de steur.' Twee ervan mag ik alvast afvinken. Na dit beestige intermezzo varen we recht naar de Vlielandse haven, waar de Iselmar intussen comfortabel ligt aangemeerd. Het valt me meteen op dat de steigers en de kaaimuren er vol oesters kleven. 'Kwekers hebben hier ooit de Japanse oester geïntroduceerd,' zegt Folkert. 'Hun zaad verspreidde zich snel en nu groeien ze overal. Het is een plaag geworden, hoewel niet iedereen die mening deelt. Want sommige oesters blijken echte parels te hebben, tot groot genoegen van wie erachter aan gaat,' besluit hij.
"Op de Richel liggen honderden zeehonden, sommige dutten, enkele dappere exemplaren zwemmen tot bij de boot en gapen ons nieuwsgierig aan."
 |
 |
| Vlieland. |
Hollywood op het strand. Vlieland formuleer je als volgt: één dorp (Oost-Vlieland), één buslijn (Lijn 1) en de op één na dunst bevolkte gemeente van Nederland (1.112 inwoners). Leuk detail: op enkele uitzonderingen na rijden er geen auto's. In een van de enorme loodsen bij de haven haal ik mijn huurfiets af waarmee ik het eiland bestorm. Mijn eerste halte is Stelling H12, een Duits bunkercomplex uit WO II dat deel uitmaakte van de Atlantic Wall en diende om geallieerde aanvallen af te slaan. Met de jaren verdween de site onder het zand, maar momenteel wordt ze gerestaureerd tot een museum. Echt interessant wordt het pas bij het Posthuys waar boswachter Herman van Staatsbosbeheer me opwacht om me door Kroon's Polders te gidsen, het grootste vogelbroedgebied van Vlieland.
 |
| Kroon's Polder, een uniek vogelbroedgebied. |
'De 200ha grote polders werden begin vorige eeuw aangelegd om te voorkomen dat Vlieland bij een zware storm in twee zou breken,' zegt Herman. 'Door het aanleggen van stuifdijken ontstonden er vier polders die de overgang van zout- naar zoetwater maken wat enorm veel vogels aantrekt.' We wandelen naar de nieuwe vogelhut die samen met enkele broedeilandjes werd aangelegd. 'Wat voor ons van Staatsbosbeheer heel belangrijk is, is dat de vogels er rustig kunnen broeden en de mensen tegelijk van de natuur kunnen genieten.' Vandaag komen er meer dan 128 vogelsoorten voor in het gebied en er broeden meer dan 80 soorten, zoals lepelaars en eidereenden. In de polders groeien ook zeldzame wilde planten, waaronder maar liefst 9 soorten wilde orchideeën.
 |
Herman van Staatsbosbeheer.
|
Herman speurt met z'n verrekijker de omgeving af en somt de hele rataplan vogels op die hij spot. Ik probeer ze te vinden in de telelens van mijn camera. Graag wil ik nog van hem weten wat het mooiste en het meest dramatische moment was in zijn lange carrière bij Staatsbosbeheer. 'Die keer toen een zeearend een rotgans in volle vlucht uit de lucht plukte vergeet ik nooit,' zegt hij. 'Erg dramatisch was het stel vossen dat ooit door een idioot op Vlieland werd uitgezet, de ergste nachtmerrie van elk gebied waar lepelaars broeden. De vossen kweekten en groeiden uit tot een populatie van 30. Slechts met veel moeite konden we ze uitroeien.' En het leukste moment? Herman denkt even na. 'In januari '93 spoelden hier op het strand enkele containers Hollywood sigaretten aan. Het nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje en heel het eiland ging jutten. Ondanks het bevel van de gemeente om de sloffen in te leveren, hebben ze hier nog jaren Hollywood gerookt,' lacht hij.
"Dramatisch was het stel vossen dat ooit door een idioot op Vlieland werd uitgezet, de ergste nachtmerrie van elk gebied waar lepelaars broeden."
 |
| Een stoere kotter in actie op de Waddenzee. |
Beste maatjes. Van Vlieland naar Harlingen hijsen we nog één keer de zeilen, de trip zit erop. Het mooie lenteweer zorgt intussen voor een enorme drukte op de Waddenzee. Klippers, dure jachten, ferry's en stoere kotters varen er af en aan. Als plots een stel bruinvissen de Iselmar escorteert, mag ik nr3 van de Wadden Big Five afvinken. Ik hef nog een laatste Vlaams Paard op Myriam, Winnie en alle eilanders die mij een onvergetelijke ervaring bezorgden. In Harlingen wacht mij nog één opdracht: Hollandse maatjes versieren. De beste vind ik bij Hoek's pal over de veerterminal waar ze ter plekke én met de hand worden schoongemaakt. En nu mag voor mijn part de wereld vergaan.
"In Harlingen wacht mij nog één opdracht: Hollandse maatjes versieren."
DE WADDENEILANDEN PRAKTISCH:
Info over De Waddeneilanden: www.wadtodo.nl
 |
DE ISELMAR:
Zeilend vrachtschip uit 1902 waar nog tot in de jaren '90 vracht mee vervoerd werd. Sinds het begin 2000 verbouwd werd tot passagiersschip heeft de Iselmar 9 tweepersoons- en 4 vierpersoonskamers. Ieder kajuit beschikt over warm en koud stromend water, centrale verwarming, douches en toiletten aan boord. Gastvrouw Myriam verwent de opvarenden als waren het haar eigen kinderen. Info & reservaties: www.rederij-vooruit.nl/iselmar/
ETEN & DRINKEN:
Restaurant 't Pakhuus Texel: Restaurant in een oud pakhuis in Oudeschild (Texel) waar vooral liefhebbers van vis en schaaldieren aan hun trekken komen, maar ook vleeseters en vegetariërs. Prachtig uitzicht op de haven van Oudeschild: www.pakhuus.com
Restaurant Zee van Tijd Nes: Stijlvol ingericht restaurant in het centrum van Nes (Ameland) waar gewerkt wordt met overwegend lokale producten. Je kan er terecht voor een lekkere lunch, diner of high tea: www.zeevantijd.nl
Beach Club De Sunset Hollum op het strand van Ameland alias het Ibiza aan de Noordzee kan je lekker lunchen, dineren, of gewoon met een cocktail wegzakken in zitzakken en genieten van het uitzicht op de Noordzee: www.thesunset.nl
Havenpaviljoen De Dining (Vlieland): Lekker tafelen in een stijlvol interieur mét uitzicht op de Waddenzee en de nieuwe haven van Vlieland. Uitstekende wijnkaart met wereldwijnen: www.dedining.nl
Snoepwinkeltje Van Toon Vlieland: Een snoepwinkel met oude Hollandse lekkernijen om letterlijk én figuurlijk van te snoepen in Oost-Vlieland. Ik kocht er de beste zoete en zoute drop ooit: www.facebook.com/SnoepwinkeltjeVlieland
Beach Club De Sunset Hollum op het strand van Ameland alias het Ibiza aan de Noordzee kan je lekker lunchen, dineren, of gewoon met een cocktail wegzakken in zitzakken en genieten van het uitzicht op de Noordzee: www.thesunset.nl
Havenpaviljoen De Dining (Vlieland): Lekker tafelen in een stijlvol interieur mét uitzicht op de Waddenzee en de nieuwe haven van Vlieland. Uitstekende wijnkaart met wereldwijnen: www.dedining.nl
Snoepwinkeltje Van Toon Vlieland: Een snoepwinkel met oude Hollandse lekkernijen om letterlijk én figuurlijk van te snoepen in Oost-Vlieland. Ik kocht er de beste zoete en zoute drop ooit: www.facebook.com/SnoepwinkeltjeVlieland
 |
Geen opmerkingen