LANGS DE WIJNROUTES VAN SLAVONIË (1): BARANJA, 'MOEDER DER WIJNEN'

wijntoerisme kroatië, wijntoerisme baranja, kroatische wijnen, vina belje, josic winery, grasevina, donauwijnen,

Kroatische wijnen boosten. Sinds het einde van de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog waait er een nieuwe wind door de 11 wijnregio's van het land. Vooral jonge wijnbouwers gingen overal ter wereld hun licht opsteken en brachten hun kennis mee naar huis. Ook het wijntoerisme maakt een forse opmars, voor ons een goeie reden om naar Slavonië te trekken, de grootste wijnregio van het land. In dit eerste deel verkennen we Baranja, een Kroatisch-Hongaars schemergebied, alias de 'moeder der wijnen'. Živjeli!

Kneževi Vinogradi: panorama over miljoenen wijnstokken.

Baranja, de moeder der wijnen. Kneževi Vinogradi is een van de meest fascinerende plekken van Baranja. Vanaf de top van de Banovo Brdo, een van de weinige heuvels in het overwegend platte gebied, kijken we uit op een zee van wijngaarden. Miljoenen wijnstokken groeien hier in een regio waar de Romeinen twintig eeuwen geleden de wijnbouw introduceerden. Baranja, dat afgebakend wordt door de driehoek die de Drava, Donau en de Hongaarse grens vormen, heeft z'n naam niet gestolen, want het betekent letterlijk 'Moeder der Wijnen'. Door het klimaat, het aantal zonne-uren, de fauna en flora én de druivensoorten wordt het wel eens vergeleken met Toscanië. Meer dan 25% van de inwoners zijn etnische Hongaren, iets wat we niet alleen zien in de tweetalige plaatsnamen, maar ook in de architectuur en de lokale gastronomie. Sinds het einde van de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog wint wijntoerisme er steeds meer aan belang. Meteen de reden van ons bezoek.

"Door het klimaat, het aantal zonne-uren, de fauna en flora én de druivensoorten wordt Baranja wel eens vergeleken met Toscanië."

Vina Belje.

Vina Belje. De Kroatisch-Hongaarse mix van Baranja is nog het best te merken in Knezevi Vinogradi, een dorp met 5.200 inwoners waarvan 40% Hongaren. We bezoeken er de wijnkelder van Vina Belje, de oudste van heel Kroatië die tijdens de Slag bij Mohács in 1526 nog door de Ottomanen werd gebruikt als munitieopslagplaats en gevangenis. De 1200 m2 grote kelder is opgedeeld in twee etages en heeft een capaciteit van maar liefst 350.000 liter wijn. Op de bovenste verdieping zien we 17 enorme eiken vaten van 10.000 liter, beneden tellen we 54 kleinere vaten van elk 2.000 liter. Bij hun wijnarchief lijkt het of we een soort heiligdom betreden. 20.000 Flessen liggen er netjes in rekken gestapeld. Ze overspannen de hele wijngeschiedenis van Belje. De oudste fles, een cabernet franc uit 1949, ligt als een kostbaar relikwie uitgestald onder een glazen stolp. Kijken mag, maar aankomen niet.

De kelders van Belje zijn de oudste van Kroatië.

Met 630 ha. wijngaarden is Belje de grootste wijnproducent van Baranja. Ze maken enkel wijnen met eigen druiven en de pluk gebeurt volledig met de hand. Aan ambitie is er geen gebrek bij Belje, want onlangs investeerden ze nog 20 miljoen euro in o.a. een nieuw wijnhuis bij hun wijngaarden in Knezevi Vinogradi. Met een capaciteit van 8 miljoen liter wijn is Belje het modernste wijnhuis ter wereld. Leuk is dat je in hun oude kelder ook kan degusteren. We proeven er enkele van hun beste wijnen zoals de Graševina, 100% graševina (welch riesling), de signatuurdruif van Baranja. Wie geen graševina heeft gedronken, is nooit in Slavonië geweest, wordt beweerd. Het is een elegante, fruitige wijn met een lichtbittere afdronk, heerlijk op een terrasje of bij de riviervis die hier overal wordt gegeten.

Grasevina, een typische wijn uit Slavonië.

We verkiezen hem licht boven de eveneens fruitige Belje Chardonnay, een volle, maar tegelijk elegante en frisse witte wijn. Van hun rode wijnen proeven we de Goldberg Frankovka, een full body wijn die een jaar op Slavoonse eik heeft gerijpt, rond met zachte tannines en lichte aroma's van kers en pruim. We ronden af met een topwijn: Cuvee Vina Belje Premium Cabernet Sauvignon - Merlot waarvan de smaak ons onmiddellijk doet denken aan een goede Bordeaux. Deze evenwichtige karakterwijn heeft zowel gegist als gerijpt op Slavoonse eik, heeft aroma's van zwart fruit en cacao en zachte, rijpe tannines. Een wijn om van te genieten bij de open haard, als je 't ons vraagt. Onze introductie met de Slavoonse wijnen is meteen een schot in de roos. De kwaliteit is ronduit verbazend.

"Met een capaciteit van 8 miljoen liter wijn is Belje het modernste wijnhuis ter wereld."

wijntoerisme kroatië, wijntoerisme baranja, gastronomie baranja, kroatische wijnen, vina belje, josic winery, grasevina, donauwijnen,

Baransjka Kuca.

Cuisine locale. Lunchen doen we in Baranjska Kuca een traditioneel restaurant in Karanac, waar we een stevige stap terug in de tijd zetten. De eigenaars hebben in hun immense tuin een soort plattelandsmuseum aangelegd, een lokaal Bokrijk zeg maar, met een flinke dosis couleur locale. Toeristen zien we er niet, een menu is er evenmin, je eet eenvoudig wat de pot schaft die dag. De gastronomie van Baranja is sterk beïnvloed door de Hongaarse keuken, getuige daarvan is o.a. het kwistig gebruik van rode paprika's. Als starter krijgen we een plank voorgeschoteld met čvarci (krokant gebakken spekreepjes), brood, gekruide reuzel, Baranjski kulen en kulenova seka (letterlijk kulens zuster). Baranjski kulen is een kruidige worst van gerookt en gedroogd varkensvlees met o.a. rode paprika, ui en look, waarvoor enkel het beste vlees van het varken wordt gebruikt.

wijntoerisme kroatië, wijntoerisme baranja, kulen, gastronomie baranja, kroatische wijnen, vina belje, josic winery, grasevina, donauwijnen,

Baranjski kulen en kulenova seka (boven) en perkelt od soma (onder).

Net als de kulenova seka, de dunnere versie, zijn ze verslavend lekker. En pittige worst spoel je in Baranja door met een pittig drankje: šljivovica, een pruimenrakija. Als hoofdschotel eten we čobanac, een kruidig stoofpotje van rund, kalf en varken, en perkelt od soma, een stoofpotje van meerval, in potten boven een houtvuur klaargestoomd. Letterlijk alles wat op tafel komt, inclusief de rakija, is huisgemaakt. Behalve dan de wijn, want die komt van lokale wijnboeren. Als zoete afsluiter steken we knedle sa šljivama (pruimen-dumplings) achter de kiezen die erin gaan als zoete koek. In Baranjska Kuca geniet je van compromisloze cuisine locale, eenvoudig, authentiek, eerlijk en ontzettend lekker.

"Toeristen zien we niet, een menu is er evenmin, je eet eenvoudig wat de pot schaft die dag."

Monument van de Slag om Batina.

De trendsetter. De Donau was niet alleen tijdens de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog het decor van bloedig treffen, ook in de Tweede Wereldoorlog werd er bikkelhard gevochten. In Batina staan we bij het immense Monument van de Slag om Batina, een 27 m. hoge obelisk, waar in 1944 het Rode Leger en de Partizanen de weg plaveiden voor de bevrijding van Baranja. Er sneuvelden meer dan 1290 Sovjet soldaten en een veelvoud aan Duitsers. De slag was volgens de oudste inwoners van Batina zo bloederig dat de Donau zelfs rood kleurde. Vandaag is het monument vooral bekend om het weidse, adembenemende panorama over drie landen. We kijken er uit op Kroatië achter ons en Servië en Hongarije aan de overkant van de Donau. Groen zover het oog reikt en een rust die heerlijk aanvoelt.

Zmajevac, een grote kolonie gators.

Het nabijgelegen Zmajevac staat bekend om z'n vele gators, wijnkelders langs surduks die werden uitgehouwen in de zuidelijke helling van de Bonova Kosa, letterlijk de Gouden Berg. Niet dat er goudmijnen zijn, wel omwille van de goudkleurige wijnen die deze heuvel voortbrengt. Zmajevac bombardeerde zichzelf tot de wijnhoofdstad van Baranja en daar valt wel iets voor te zeggen. Al 13 jaar lang wordt er ieder jaar een wijnmarathon georganiseerd die uitgroeide tot het populairste evenement van de regio. 'Eerst was de wijnmarathon een onderdeel van de jaarmarkt, nu is de jaarmarkt een onderdeel van de wijnmarathon,' lacht Damir Josić van Josić Winery, volgens ingewijden een van de beste wijnbouwers van Zmajevac.

Damir Josić, wijnmaker in hart en ziel.

De uit Osijek afkomstige Josić kocht kort na de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog samen met z'n vrouw de in 1935 gebouwde wijnkelder, 1,6 ha. wijngaarden en een restaurant. De kelder werd gerestaureerd en geëquipeerd met de modernste wijntechnologie, maar behield z'n authentieke karakter. Damirs wijngaard op Bonova Kosa groeide intussen uit tot 22 ha. die hij beplantte met o.a. graševina, chardonnay, pinot noir, pinot gris, sauvignon, cabernet sauvignon en frankovka. Niet alleen zijn wijnen, maar ook zijn mooie flessen slepen jaar na jaar gouden medailles in de wacht. Damirs geheim? 'Mijn liefde voor het vak van wijnmaker, enthousiasme, ambitie en veel ondernemerszin.

Josic's wijnkelder werd gerestaureerd, maar behield z'n authentieke karakter.

Hoewel we onverwacht bij Josić komen aanwaaien, neemt hij alle de tijd om ons door zijn kleine wijnparadijs te gidsen. Het restaurant gebouwd in een authentieke surduk, is een eclectische mix van modern en traditioneel. 'We serveren enkel lokale gerechten die met veel zorg en respect voor de traditie worden bereid,' zegt Damir. Je eet er, net als in Karanac, zoetwatervisspecialiteiten, perkelt, gerookte vis en vleesgerechten als wildstoofpotjes, goulashes en čobanac, in ketels boven een houtvuur klaargestoomd. Alles geserveerd met aangepaste Josić wijnen erbij uiteraard.

Josic, topwijnen uit Baranja.

In hun schemerige wijnkelder krijgen we spontaan een degustatie aangeboden waarbij niet op een glas wordt gekeken. We proeven er de lekkerste wijnen waaronder hun Graševina Superior, Graševina ijswijn, Graševina late harvest van gedroogde druiven en een fruitige rosé van Pinot Nero. Van hun rode wijnen rekenen we de Cabernet Sauvignon Superior en Cuvee Superior, een mix van 4 druivensoorten die 24 maanden op eiken vaten heeft gerijpt, tot onze favorieten. Het zijn stuk voor stuk heerlijke wijnen die bovendien geen gat in je budget slaan. Wat ons opvalt is het moderne, originele design van de flessen en de prachtige etiketten. 'We houden ervan om de beschermde vogelsoorten van het naburige natuurpark Kopacki Rit op onze flessen te zetten,' zegt Damir. Zijn klanten zijn vooral jonge, hippe wijnliefhebbers, en dat verwondert ons allerminst. Josić Winery en bij uitbreiding heel Zmajevac is een plek waaraan je in Baranja niet mag voorbijlopen.

"In een schemerige wijnkelder krijgen we spontaan een degustatie aangeboden waarbij niet op een glas wordt gekeken."

© TEKST W.G. - FOTO'S M.T. & W.G. DICHTBIJ & VER WEG 2018

Lees ook: Langs de wijnroutes van Slavonie (2) Ilok, wijnen met koninklijke allures.

BARANJA PRAKTISCH:

Info over Kroatië: www.croatia.hr

Vervoer: Wij vlogen naar Zagreb met Croatian Airlines. Dagelijks meerdere vluchten heen en terug van en naar Brussel. Vanuit Zagreb reden we verder met een huurauto naar Osjiek waar we begonnen aan onze tiendaagse trip door Slavonië.

Slapen: Wij sliepen in Hotel Osjiek in Osjiek naast de Drava en haar idyllische jachthaven, slechts één brug verwijderd van Baranja. Leuke kamers, uitstekend restaurant en wellness op de hoogste etage. Uitgebreid buffetontbijt en supervriendelijk personeel.