Met een oogst van 5.000 ton per jaar en meer dan 25.000 ha. châtaigneraies is de Ardêche de onbetwiste locomotief van de Franse kastanjeproductie. En dat mag geweten zijn. Elk jaar na de oogst zetten de Ardéchois hun kastanje feestelijk in de kijker met Les Castagnades, het grote kastanjefeest. Ik trok een week lang door de gesculpteerde landschappen van de noordelijke Ardêche op zoek naar wat de bruine noot zo bijzonder maakt. Ik genoot er van een eenvoudig zakje marrons grillés tot gastronomische diners met kastanjes, ontdekte charmedorpjes en wentelde mij ongegeneerd in de extreme gastvrijheid van de sympathieke Ardèchois.
 |
Een nazomer met pit in de groene Lafarrevallei.
|
Een driekoppig comité wacht me op bij Quintes et Sens in Barnas: Patrick de eigenaar, Deedjee z'n hond en Bob, een schildpad met een opvallende rode mond. 'Hij vrat zich net nog door een paar riante frambozen' lacht Patrick geamuseerd. Bobs eega - Bobette wed ik - heeft zich al ingegraven voor haar winterslaap. Een winter die eind oktober nog heel ver weg lijkt in de Lafarrevallei, want de zon schijnt volop en de thermometer heeft zich comfortabel op 24° gesetteld. Magali, Patricks vrouw, is met wat gasten paddenstoelen gaan plukken in de bossen rondom. Enkele jaren geleden trok het koppel weg uit Montpellier en kocht in het hart van les Monts d'Ardêche een 13 ha. grote chataigneraie mèt boerderij. Die bouwen ze nu om tot logementen, twee kamers zijn al gebruiksklaar.
 |
| Kastanjebomen kunnen tot 1000 jaar oud worden. |
Kastanjes voor de zwijnen. De rust rond de boerderij is ronduit zalig. Huizen staan er nauwelijks, auto's hoor of zie ik er niet. Patrick en Deedjee nemen me mee voor een wandeling tussen de kastanjebomen, lipstick Bob blijft thuis. De kastanjegaard - of hoe noem je zoiets? - kijkt vanaf een helling uit over de prachtige Lafarrevallei. Geen afgelijnde boomgaard als we kennen, maar een echt kastanjewoud. Sommige bomen hier zijn stokoud, 500 en zelfs 1000 jaar zijn geen uitzondering volgens mijn gids. Er liggen nog volop kastanjes die nà de oogst uit de bomen zijn gevallen. Vooral de wilde zwijnen zijn er gek op, zegt Patrick, de populatie boost dan ook enorm. Kastanjes worden in de Ardêche geoogst met enorme netten die tussen de bomen worden gelegd om de vruchten op te vangen. Daarna worden ze verzameld, de bolsters verwijderd en zijn ze klaar voor gebruik. Toch kruipt er volgens Patrick meer werk in het onderhoud van de bomen dan je denkt. Er moet niet alleen worden gesnoeid en geënt, er is ook nog de strijd me de Cynips, een snel oprukkende en agressieve parasiet.
 |
Wijnranken hangen over het terras dat magistraal uitkijkt over de vallei.
|
Bezige bijen. Magali en haar gelegenheids-funiologen tonen trots de mandjes vol paddenstoelen die ze in de bossen bij elkaar plukten. 'Allemaal heel smakelijke exemplaren' zegt kenner Magali overtuigd. 'Paddenstoelen' en 'kastanjes' zijn slechts twee van de vele themaverblijven die je hier als gast onder vakkundige begeleiding kan boeken. Stilzitten doet het koppel niet. Ze runnen niet alleen hun chambre/table-d'hôtes en de chataigneraie, ze verbouwen daarnaast ook hun eigen wijn en zelfs de charcuterie is 100% faites maison. Die proef ik bij het aperitief op het met wijnranken overgroeide terras dat uitkijkt op de vallei. Samen met de andere gasten geniet ik er van lekkere sneetjes gedroogde eendenborst, dito everzwijnfilet en huisgemaakte rillettes bij een simpele maar lekkere cocktail van kastanjesiroop met witte wijn. De kastanjesiroop zet ik alvast op mijn verlanglijstje. Magali blijkt ook nog eens uitstekend te koken. De lunch die ze heeft klaargestoomd, een warme terrine de volaille met kastanjepuree - mij tot dan enkel bekend uit de Asterix strips - is om duimen en vingers af te likken. De sfeer aan tafel is ontspannen, het lijkt of iedereen elkaar al jaren kent. Met tegenzin neem ik dan ook afscheid van dit ongerepte maar gastvrije stukje Ardêche.
 |
| Antraigues, een van de mooiste dorpjes van Frankrijk. |
Bezongen charme. Op weg naar de Castagnades volg ik enkele kilometers de grillige loop van de Ardêche. Het lijkt of de rivier door een ruwe hand uit het landschap werd gebeiteld. Rijden door dit adembenemende decor, over oude stenen boogbruggetjes en door bochten die je scherp zetten is een belevenis op zich. Op een enorme basaltrots in de Volanevallei doemt een van de mooiste dorpjes van heel Frankrijk voor me op: Antraigues. De charme van dit godvergeten oord en z'n magistrale omgeving werd door Jean Ferrat aangrijpend bezongen in 'La Montagne'. De geëngageerde zanger woonde van 1973 tot aan z'n dood in 2010 in Antraigues. Mijn eerste halte in het dorp is dan ook Maison Jean Ferrat dat in 2013 werd geopend op initiatief van diens weduwe Colette. Een echte aanrader en de beste introductie tot de artiest èn de mens Ferrat.
 |
Maison Jean Ferrat, een hommage aan de geëngageerde zanger.
|
Marron glacé. Met een barokke fontein in het midden, huizen die nonchalant uit natuursteen werden opgetrokken en gezellige terrasjes rondom, lijkt het zonovergoten dorpsplein van Antraigues de perfecte Zuid-Franse ansichtkaart. Enkel het stel pastis drinkende pétanquespelers ontbreekt. Al zie je die hier op andere zonnige dagen wel, verzekert een inwoner op leeftijd me. Nu wordt het plein op de basaltrots drie dagen lang ingepalmd door Fête de la Châtaigne, het kastanjefeest. Overal ruik ik de indringende geur van gepofte kastanjes die in roterende cylinders boven houtvuurtjes worden gegrild. Naast de kraampjes liggen enorme zakken kastanjes gestapeld, ze gaan hier letterlijk met kilo's van de hand. Het is verbazend te zien tot wat kastanjes zoal worden verwerkt: kastanjemeel, kastanjeconfituur, opgelegde kastanjes, gedroogde en geconfijte kastanjes, kastanjecake, kastanjepuree en kastanjecrème, je vindt het hier allemaal. Ook de marron glacé, een prijzige maar echte delicatesse, vind hier gretig aftrek.
 |
Kastanjes gaan met kilo's tegelijk van de hand in Antraigues.
|
Een riante grabbelton. Op de markt van Antraigues ga ik meteen op zoek naar de fles kastanjesiroop die ik in Barnas op mijn verlanglijst pootte. Lang hoef ik niet te zoeken en in no time prop ik mijn rugzak ook vol met andere lekkernijen: wilde bosbessen- en kastanjeconfituur, terrines, honing uit de Ardêche, peperkoek en een paar artisanale droge worsten. Ok, ik pleit schuldig (aan één hoofdzonde) maar sus mijn geweten met het feit dat ik niet de enige ben. Voor fijnproevers als ik is zo'n markt nu eenmaal een riante grabbelton. In een van de straatjes rondom geeft een groepje straatmuzikanten het beste van zichzelf. Het Kastanjefeest is niet alleen een feest voor de smaakpapillen, er wordt ook volop geanimeerd. Drie dagen lang kan je hier ongebreideld genieten van muziek, (marionetten-) theater, kastanjewandelingen en 's avonds is er zelfs een 'jaren '50' bal. Als de zon langzaam wegschuift achter de bergen geniet ik nog even van het verbluffende uitzicht op de Volanevallei, terwijl La Montagne dromerig in mijn hoofd klinkt. Ferrat had zijn plekje onder de zon wel heel goed uitgekozen.
 |
Restaurant du Levant: carré de veau met kastanjes en 'vergeten' groentjes.
|
Ongekroonde keukenkoningin. Naast mijn hotel in Neyrac-les-Bains leunen de kabinetten van de reuma/derma/ en andere tologen zowat tegen elkaar aan. Deze uithoek op 15 km van Aubenas was al bij de Romeinen gekend om zijn geneeskrachtige bronnen. Met 300 dagen zon per jaar zijn les Thermes de Neyrac dan ook een van de populairste kuuroorden van de Ardêche. Ik ga in het dorp liever gastronomisch kuren bij de gedreven en creatieve chef Claude Brioude van Le Levant. Al sinds vijf generaties wordt in het restaurant de koksmuts mèt de savoir-faire overgedragen van vader op zoon. Chef Claude werkt het liefst met biologische streekproducten, vergeten groenten en, hoe kan het anders, kastanjes. Drie jaar geleden bundelde hij een aantal van z'n beproefde recepten in het prachtige boek 'Châtaigne, la reine non couronnée de la cuisine'. De toepassingen van de kastanje in de lokale gastronomie zijn legio. Gereputeerde chefs als Brioude hebben de ongekroonde keukenkoningin dan ook dankbaar geadopteerd in hun keuken als een smakelijk en waardevol ingrediënt.
 |
| Een waardevol ingrediënt van de lokale gastronomie. |
Een rondje van de zaak. In het vijfgangenmenu dat in Le Levant voor mij werd klaargestoomd zijn met uitzondering van de kaasschotel overal kastanjes verwerkt. Claude maakt van al zijn gerechten kleurrijke kunstwerkjes. Als kers op de taart geniet ik er van een carré de veau farci aux cèpes et châtaignes die letterlijk wegsmelt in mijn mond. Na het diner komt de sympathieke chef nog even bij me langs voor een babbel en biedt me een enorm glas cognac aan. 'Een rondje van de zaak' lacht hij. Het minste wat je van Claude kan zeggen is dat hij ontzettend veel voldoening vindt in z'n werk. Hij vertelt zo gepassioneerd over koken met kastanjes dat het water me terug in de mond komt. Als miskend talent trakteer ik mezelf nog op een exemplaar van Claudes kastanjekookboek dat bij de andere lekkernijen in de rugzak verdwijnt. Ik ben in geen tijd enormgesteld geraakt op de Ardêche keuken en ik popel om er thuis zelf mee aan de slag te gaan.
 |
Chalencon,Place du Valla: het perfecte decor voor een riddertoernooi.
|
Ridderlijk decor. Terwijl het dal steeds dieper onder me wegschuift en na iedere bocht er prompt weer een nieuwe volgt, lijkt de rit naar Chalencon eindeloos te duren. Afstanden worden hier dan ook in tijd en niet in kilometer uitgedrukt. Na de weerspannige klim verbaast het me dan ook dat het dorp slechts op 700 m hoogte blijkt te liggen. Net als evenknie Antraigues is ook Chalencon met een handvol inwoners en een gros oude maar karaktervolle huizen een plek waar de tijd geen grip op krijgt. Place du Valla, het dorpsplein, zou perfect kunnen doorgaan als decor voor een middeleeuws riddertoernooi. Het uitzicht vanaf het plein is adembenemend, met in de verte de majestueuze Mont Mézenc en Mont Gerbier des Joncs - de hoogste bergen van de Ardêche. Langs een smalle doorgang die dwars door een immense oude woning loopt kom ik midden in Trésors d'Automne terecht, het plaatselijke kastanjefeest. Aan de gevels wapperen kleurrijke vaandeltjes met erop de lokale trots: de kastanje. Een oudere dame - of is het de geur? - overhaalt me een zakje gepofte kastanjes te kopen. Terwijl madam het geld ontvangt beveelt ze manlief...de kastanjes uit het vuur te halen, wie van de twee de broek draagt is wel duidelijk.
 |
Vanuit Chalencon kijk je uit op de hoogste bergen van de Ardêche.
|
De Castagnades in Chalencon zijn eerder kleinschalig: één straatje en een piepklein kerkplein, maar super relax. Op mijn wandeling door de nauwe straatjes van het bergdorp ontdek ik overal fotogenieke plekken, oude fonteinen en intieme uithoekjes. De spectaculaire panorama's over de met kastanjebomen begroeide vallei imponeren mij nog het meest. In de Ardêche zijn er liefst 25.000 ha châtaigneraies waarvan er slechts 5.000 gecultiveerd worden. En wie zich geroepen voelt: er wachten nog 20.000 ha. kastanjebossen op heel veel vlijtige handen.
 |
© W.G. - DICHTBIJ & VER WEG 2014 - © foto 8 : A. Pudenz in Châtaigne - Edition Sud-Ouest.
Info over Frankrijk: be.france.fr/nl
Les Castagnades 2016: van half oktober tot half november op diverse locaties in de Ardêche: www.castagnades.fr
LES CASTAGNADES PRAKTISCH:
Vervoer: ik reed met de TGV in 4 uur van Brussel naar Valence (3 rechtstreekse verbindingen heen en terug per dag) en van daar uit met een auto verder naar de Ardêche. Info: www.nmbs-europe.com
ETEN & SLAPEN:
Quinte et Sens: www.chambrehotesardeche.com
Hôtel - Restaurant La Chaumette *** - Privas: www.hotelchaumette.fr
Hôtel - Restaurant du Levant - Neyrac les Bains: www.claudebrioude.fr
Geen opmerkingen